Hiện nay, do ảnh hưởng của dịch Covid-19, nguồn cung hàng hoá cho thị trường EU đang đứt gãy. Ở thời điểm hiện tại, lần đầu tiên các đầu mối nhập khẩu hàng hoá tại EU phải nghĩ tới việc bán hàng cầm chừng để dành hàng hoá cho dịp cuối năm. Đây là cơ hội rất khó lặp lại trong lịch sử mà DN xuất khẩu Việt Nam cần hết sức quan tâm nắm bắt.
Hiệp định thương mại tự do giữa Liên minh châu Âu và Việt Nam (EVFTA) không chỉ mở ra cơ hội giúp Việt Nam trở thành mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu, mà còn tạo ra cơ hội kinh doanh tiềm năng cho doanh nghiệp (DN) Việt Nam tại thị trường EU.
Bà Nguyễn Thảo Hiền, Phó Vụ trưởng Vụ Thị trường châu Âu - châu Mỹ (Bộ Công Thương) đánh giá, thị trường EU đang phục hồi mạnh mẽ. Tuy nhiên, trong bối cảnh dịch bệnh, các DN cần đặc biệt coi trọng yếu tố thương mại điện tử xuyên biên giới và trong EVFTA có Chương về thương mại điện tử, theo đó gần như các giao dịch thương mại cả 2 bên đều được miễn thuế. Xuất khẩu hàng hoá sang EU qua thương mại điện tử xuyên biên giới là vấn đề mới mở ra mà DN cần lưu ý.
“Dù xuất khẩu qua thương mại điện tử hay theo cách truyền thống, DN Việt cũng luôn phải đối mặt, thoả mãn các tiêu chuẩn kỹ thuật của EU. DN xuất khẩu cần chủ động theo dõi diễn biến thị trường, nắm bắt kịp thời những thay đổi. Trong đại dịch những quy định của EU, đặc biệt là những quy định trong lưu chuyển hàng hoá thay đổi thường xuyên”, bà Hiền khuyến cáo.
Thời gian qua rau quả, sản phẩm đồ gỗ, thủy sản, dệt may, giày dép,... vẫn là những mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam được người tiêu dùng EU lựa chọn
Ngoài những quy định thông thường, bà Hiền còn lưu ý thị trường EU còn có quy định riêng theo từng mặt hàng, sản phẩm khá khắt khe. Ví dụ, mặt hàng dệt may, da giày có bộ quy định riêng, nông sản thực phẩm cũng có quy định riêng… “DN phải đầu tư bài bản, tận dụng công nghệ tiên tiến từ đầu tư EU vào Việt Nam để sản phẩm sản xuất ra phù hợp với yêu cầu tiêu chuẩn kỹ thuật của EU”, bà Hiền nói.
Mặc dù kỳ vọng rất nhiều vào thị trường EU, song nhiều chuyên gia cũng lưu ý đây là thị trường xuất khẩu lớn nhưng khó tính và EU xây dựng hàng rào bảo hộ chắc chắn với các quy định khắt khe để bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng. Đặc biệt, từ sau đại dịch Covid-19, người tiêu dùng EU đang hướng đến những sản phẩm xanh. Bên cạnh đó, hướng đến kinh tế xanh, kinh tế số nên áp dụng nhiều biện pháp phòng vệ thương mại.
Liên quan tới vấn đề này, ông Vũ Chiến Thắng, Tham tán Thương mại Việt Nam tại Tây Ban Nha cho biết, thị trường EU nói chung, Tây Ban Nha nói riêng ngày coi trọng các yêu cầu kỹ thuật, điều kiện an toàn thực phẩm với hàng hoá. Thời gian gần đây, một số sản phẩm của Việt Nam xuất khẩu vào EU như đùi ếch, bưởi, mướp đắng, chôm chôm có lô hàng chứa chất cấm vượt quá định mức cho phép của thị trường EU, Tây Ban Nha đã bị cảnh báo.
“Để đảm bảo điều kiện an toàn, các yêu cầu kỹ thuật EU đặt ra, DN cần lưu ý đáp ứng đầy đủ từ khâu nuôi trồng sản xuất, thu mua, bảo quản đến chế biến, chuyên chở, tuyệt đối không nên vi phạm quy định hiện hành của EU. Như vậy mới có thể giữ chân bạn hàng Tây Ban Nha nói riêng, EU nói chung”, ông Vũ Chiến Thắng nói.
Một vấn đề khác rất đáng lưu tâm cho các DN khi xuất khẩu vào thị trường EU là các cam kết thể hiện trách nhiệm xã hội. Cụ thể là các cam kết của DN trong đảm bảo môi trường, vấn đề sử dụng lao động đúng độ tuổi, điều kiện lao động cho công nhân…Đây ngày càng được xem là điều kiện ràng buộc trong ký kết hợp đồng mua bán với đối tác EU.
Ngoài ra, trong Chiến lược phát triển thương mại mới giai đoạn 2020-2030, Ủy ban châu Âu (EC) nhấn mạnh quyết tam bảo vệ lợi ích của EU, sức khoẻ của người dân bằng bất kỳ công cụ nào. Thực tế cho thấy, mặt hàng nào của Trung Quốc hoặc một số nước Đông Nam Á có nền sản xuất tương đồng Việt Nam bị đưa vào danh sách theo dõi hay áp thuế chống bán phá giá, chống tự vệ thì chỉ từ 1-2 năm sau, hàng hóa Việt Nam cũng sẽ bị đưa vào diện điều tra hoặc bị áp thuế.
“Trong thời gian tới, các DN xuất khẩu nên tập trung phát triển sản phẩm phù hợp với xu hướng tiêu dùng của người châu Âu, đó là sản phẩm thông minh, tiện dụng, nhãn mác đầy đủ, đồng thời tập trung xây dựng kế hoạch kinh doanh bài bản trong trung và dài hạn. Các DN và các địa phương cần chú ý chặt hơn việc tiếp nhận đầu tư từ các nước xung quanh, tránh để ngành hàng bị ảnh hưởng do EC phát hiện ra các nước khác lợi dụng Việt Nam như nơi trung chuyển xuất khẩu sang EU, lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại”, đại diện Vụ Thị trường châu Âu - châu Mỹ lưu ý
Nguyễn Quỳnh
