Hội nghị kết nối trực tuyến doanh nghiệp nông sản - đường sắt - hàng không được Cục Xuất Nhập khẩu (Bộ Công Thương) tổ chức chiều 8/9 có nội dung chính là giảm chi phí logistics, tận dụng 2 loại hình vận chuyển hàng không và đường sắt để thúc đẩy xuất khẩu nông sản.
Các ý kiến phát biểu trong hội nghị cho thấy chi phí logistics chiếm 30 - 40% giá thành nhiều nông sản; nếu xuất khẩu lại tiếp tục chịu cước hàng không quá cao, khiến doanh nghiệp phải chọn hãng bay nước ngoài để giảm chi phí.
Nông sản Việt được vận chuyển nhiều bằng đường bộ.
Bà Ngô Tường Vy, Phó giám đốc Công ty xuất nhập khẩu trái cây Chánh Thu, chia sẻ mùa đầu tiên xuất khẩu vải thiều tươi đi Nhật Bản vừa qua, giá thu mua nguyên liệu từ nông dân chưa đến 2 USD/kg nhưng giá cước vận chuyển hàng không lên tới 3,8 - 4,2 USD/kg.
Theo ông Đỗ Xuân Quang, Phó tổng giám đốc VietJet Air, hàng không hoàn toàn có thể vận chuyển các sản phẩm xuất khẩu chủ lực của Việt Nam như hàng hóa điện tử, dệt may và sản phẩm nông nghiệp như hoa quả, rau củ, hoa cắt cành và thủy hải sản… Tuy nhiên, hiện tại hàng hóa mới chỉ vận chuyển kết hợp với vận chuyển khách nên phụ tải không nhiều. VietJet đã tổ chức một số chuyến bay vận tải nội địa Hà Nội - TP.HCM, nhưng lượng hàng lấp đầy chỉ đạt trên dưới 50%. Trong khi đó, chi phí vận chuyển hàng không vẫn rất đắt đỏ cũng là rào cản để thúc đẩy logistics trong lĩnh vực này.
Do tính đặc thù của một số loại nông sản như tính thời vụ theo mùa, chu kỳ sử dụng ngắn, dễ hư hỏng… nên hoạt động logistics phục vụ vận chuyển hàng nông sản đòi hỏi một quá trình tích hợp từ khâu sản xuất, thu hoạch, chế biến, lưu trữ, vận chuyển và phân phối đến người tiêu dùng cuối cùng.
Trong khi đó, chi phí logistics để vận chuyển nông sản hiện tại rất đắt đỏ, không có nhiều lựa chọn phương thức vận chuyển nên không cạnh tranh. Hiện tại, Việt Nam chủ yếu xuất khẩu nông sản qua đường bộ và đường biển. Còn vận chuyển bằng đường hàng không và đường sắt rất hạn chế.
Theo ông Đặng Anh Tuấn, Trưởng ban Truyền thông thương hiệu của Vietnam Airlines (VNA), hiện VNA chưa có máy bay chuyên chở hàng hóa (freighters) như một số hãng nước ngoài. Các hãng cũng đã chuyển hướng sang chở hàng, nhưng với chở hàng xuất khẩu thì bài toán là chiều về phải có hàng đối ứng, nếu máy bay rỗng chiều về chắc chắn sẽ lỗ, với chi phí chỉ 1 - 2 USD/kg hàng hóa như hiện nay. VNA đã từng làm việc với Bộ Công thương, giảm giá cho mặt hàng vải thiều xuất khẩu đi các nước. Tuy nhiên, các mặt hàng nông sản nếu xuất khẩu chỉ bán giá cao hơn một chút so với trong nước, khi vận chuyển bằng đường bay thì lãi sẽ rất mỏng. Hiệ VNA đang phối hợp với các hiệp hội để tìm nguồn hàng đối ứng 2 chiều, chở hàng xuất khẩu trong nước và hàng nhập khẩu về để có cơ hội giảm giá cước hàng hóa.
Ông Nguyễn Đình Tùng, Tổng giám đốc Công ty Vina T&T cho biết giá cước vận chuyển hàng hóa bằng đường hàng không sang Mỹ và Canada vẫn rất cao, phụ thuộc vào các hãng bay nước ngoài. Hiện có 4 hãng bay xuất phát từ Việt Nam có thể vận chuyển hàng vào Mỹ. Trong số này không có hãng bay nào của Việt Nam.
Về đường sắt, ông Tùng nêu thực trạng vận chuyển hàng sang Trung Quốc bằng đường bộ vẫn ổn định và cơ động. Trong khi đó, vận chuyển bằng đường sắt phải trung chuyển quá nhiều. Ông lấy ví dụ muốn bán thanh long từ Long An phải chuyển đến ga Sóng Thần, rồi trung chuyển ở ga Đồng Đăng rồi mới đi qua Trung Quốc. Trung chuyển quá nhiều nên ảnh hưởng đến chất lượng hàng hóa.
Ông Tùng cũng nêu thực trạng công nghệ bảo quản của các trái cây khác nhau nên để vận chuyển bằng đường sắt không đơn giản. Điển hình như chôm chôm sẽ bảo quản ở 5-6 độ C, nhãn 1 độ C, dừa 2 độ C…
Vị này cũng nêu thực trạng nông sản Thái Lan vươn ra thị trường thế giới là nhờ chi phí logistics rất cạnh tranh. Chính phủ Thái Lan cũng hỗ trợ lĩnh vực này để đưa hàng hóa ra thế giới dễ dàng hơn. Do đó, nếu không cải thiện khâu logistics, hàng hóa Việt Nam sẽ khó cạnh tranh với các nước trong khu vực.
Ông Nguyễn Chính Nam, Trưởng ban Kế hoạch - Kinh doanh, Tổng công ty Đường sắt Việt Nam, cho biết có thể đáp ứng được việc vận chuyển hàng hóa bằng đường sắt không chỉ đi Trung Quốc mà còn Nga, các nước EU và Trung Đông.
Ông Nam cho biết đường sắt có thể vận chuyển an toàn, ổn định hàng hóa từ Việt Nam đi châu Âu mất khoảng 20 ngày, trong đó bao gồm trọn gói dịch vụ xuất nhập khẩu, kho bãi… Trong khi đó, hàng hóa có thể vận chuyển từ ga Sóng Thần (Bình Dương) đi Lào Cai hoặc Đồng Đăng (Lạng Sơn) mất khoảng 70 tiếng. Từ đó có thể vận chuyển đi các ga trong nội địa Trung Quốc mất khoảng 2-3 ngày.
Ngành đường sắt cho biết có thể tổ chức được 5 đôi tàu với trọng tải khoảng 6.300 tấn mỗi ngày để vận chuyển hàng hóa đi nước ngoài. Riêng vận chuyển Việt Nam sang châu Âu có thể tổ chức 2 đôi tàu liên vận, mỗi chuyến vận chuyển được 12 container riêng rẽ.
Ông Đỗ Xuân Quang, Phó tổng giám đốc VietJet Air, đề xuất Chính phủ có chính sách hỗ trợ ngành nông nghiệp, làm thế nào để hạ giá thành, nâng cao tính cạnh tranh của sản phẩm thị trường quốc tế và có một hãng hàng không (cargo airlines) với đội máy bay chuyên chở hàng hóa riêng biệt (freighter) phục vụ cho các sản phẩm nông nghiệp Việt Nam, cho các tuyến đường riêng biệt như bưu điện.
THU TRANG
