Tại hội thảo "Bảo vệ tài khoản ngân hàng trước nguy cơ lừa đảo trực tuyến gia tăng", lãnh đạo Ngân hàng Nhà nước và ngân hàng ACB đã đưa ra nhiều giải pháp để phòng tránh các vụ lừa đảo trên không gian mạng.
Nguy cơ lừa đảo trực tuyến ngày càng tăng, để tránh sập bẫy kẻ gian, người dân cần cảnh giác, thực hiện “3 không” để không mất tiền trong tài khoản ngân hàng
“Điểm mặt” các chiêu thức lừa đảo trực tuyến
Thông tin tại Hội thảo “Bảo vệ tài khoản ngân hàng trước nguy cơ lừa đảo trực tuyến gia tăng” do Ngân hàng Nhà nước Việt Nam phối hợp với Báo Tuổi trẻ tổ chức ngày 19/9, Thượng tá Cao Việt Hùng - Phó trưởng phòng 4, Cục An ninh mạng và Phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (Bộ Công An) cho biết, cùng với sự phát triển của công nghệ, ngày càng có nhiều kẻ gian lợi dụng lòng tin của người dân để chiếm đoạt tài sản bằng nhiều thủ đoạn tinh vi. Thượng tá Hùng cũng “điểm mặt” 4 thủ đoạn lừa đảo qua mạng phổ biến hiện nay.
Thứ nhất, kẻ lừa đảo giả danh cơ quan công an, viện kiểm sát, cơ quan thuế, bảo hiểm xã hội… để yêu cầu người bị hại cài đặt các ứng dụng (app) giả mạo trên điện thoại. Sau đó, tội phạm âm thầm kiểm soát điện thoại, thực hiện giao dịch chuyển tiền để chiếm đoạt.
Thứ hai, tội phạm sẽ tuyển cộng tác viên bán hàng online, người mẫu nhí, làm nhiệm vụ đơn hàng, kêu gọi đầu tư chứng khoán... Sau khi người bị hại chuyển tiền, các đối tượng chiếm đoạt, thông qua tiền ảo chuyển ra nước ngoài.
Thứ ba, tội phạm lập website, giả mạo nhân viên các ngân hàng, công ty tài chính đăng bài quảng cáo cho vay thủ tục nhanh, gọn… nhưng yêu cầu nộp các loại phí để chiếm đoạt tài sản.
Thứ tư, tội phạm dùng các thủ đoạn mới như dùng công nghệ Al (Deepfake) để giả mạo luôn khuôn mặt, giọng nói (Deep voice) rồi liên hệ người thân, bạn bè nhờ chuyển tiền. Ngoài ra, các đối tượng sẽ giả mạo dịch vụ lấy lại tiền đã bị lừa đảo hay lập doanh nghiệp "ma", mở tài khoản ngân hàng để nhận tiền đầu tư chứng khoán, Forex… sau đó chiếm đoạt.
Liên quan tới chủ đề này, ông Lê Anh Dũng, Phó Vụ trưởng Vụ Thanh toán (Ngân hàng Nhà nước) nhìn nhận, thời gian qua lừa đảo trực tuyến bùng phát mạnh, gây tổn hại lớn cho người dân, doanh nghiệp và là thách thức rất lớn đối với các cơ quan quản lý và ngành ngân hàng.
Theo ông Dũng, tại Việt Nam các hình thức lừa đảo, chiếm đoạt tài sản trên không gian mạng gồm: đối tượng lừa đảo giả danh công an, Viện kiểm sát, tòa án gọi điện đe dọa khách hàng có liên quan đến vụ án, đường dây tội phạm. Chúng yêu cầu khách hàng chuyển tiền đến các tài khoản chỉ định để phục vụ điều tra.
Bên cạnh đó, hình thức lừa đảo chiếm đoạt quyền sử dụng số điện thoại diễn ra khá phổ biến thời gian qua. Kẻ gian mạo danh nhân viên nhà mạng đề nghị hỗ trợ chuyển sim 3G thành 4G miễn phí hoặc thông báo khóa sim vì chưa chuẩn hóa thuê bao.
Nạn nhân làm theo hướng dẫn và bị chiếm đoạt quyền sử dụng số điện thoại để nhận mã OTP kết hợp với thông tin định danh đã thu thập được của khách hàng để kích hoạt lại dịch vụ ngân hàng điện tử, có quyền truy cập thực hiện các giao dịch chiếm đoạt tiền của người dùng.
Một hình thức lừa đảo mới xảy ra gần đây là kẻ gian giả mạo công chức, viên chức, cơ quan nhà nước hướng dẫn người dân cài đặt các ứng dụng giả mạo (VssID, VNeID, eTax Mobile,…) để chiếm quyền điều khiển điện thoại, thu thập thông tin cá nhân, tài khoản ngân hàng và lấy cắp tiền trong tài khoản ngân hàng của người dùng…
"Nguyên nhân lừa đảo trực tuyến từ góc độ chủ tài khoản ngân hàng có thể chia làm hai loại. Một là gian lận thanh toán do bị đánh cắp thông tin của chủ tài khoản. Tội phạm mạng lấy được thông tin đăng nhập của khách hàng hoặc đã lén lấy thông tin xác thực khách hàng và giành được quyền truy cập tài khoản", ông Dũng cho biết.
Hội thảo “Bảo vệ tài khoản ngân hàng trước nguy cơ lừa đảo trực tuyến gia tăng”
Áp dụng “3 không” để không mất tiền oan
Từ thực tế ngân hàng, ông Từ Tiến Phát, Tổng giám đốc Ngân hàng TMCP Á Châu (ACB) cho rằng, tội phạm trên không gian mạng tồn tại nhiều năm và liên tục biến hóa. Tần suất và quy mô liên tục tăng, thủ đoạn ngày càng phức tạp tinh vi hơn.
Ông Phát nêu dẫn chứng, Mỹ mỗi năm tổn thất hàng chục tỷ USD từ lừa đảo trực tuyến, còn Singapore từ đầu năm 2023 đến nay mất khoảng 70 triệu SGD. Thông tin mà ACB thu thập được thì trong một quý có khoảng 1,2 triệu trường hợp bị lừa, 23% trong đó liên quan đến tài khoản ngân hàng và thẻ ngân hàng.
Để ứng phó với các hành vi, thủ đoạn lừa đảo bằng công nghệ ngày càng tinh vi hiện nay, ông Phát cho rằng, nếu khách hàng áp dụng đúng “3 không”, thì sẽ hạn chế tối đa việc bị lừa đảo, mất tiền trên không gian mạng. Cụ thể:
Thứ nhất, cứ gặp link gửi đến là không click vào.
Thứ hai, không tải app nếu không có trên kho ứng dụng của Google Play hay App Store.
Thứ ba, những gì liên quan đến tư vấn tài chính qua điện thoại, mạng xã hội thì không nghe theo vì đa phần là lừa đảo, quấy rối.
Bên cạnh đó, Tổng giám đốc ACB cũng đưa ra hai khuyến nghị để phòng tránh lừa đảo.
Thứ nhất, là thông báo, cảnh báo lừa đảo qua các kênh chính thống như báo chí, thông tin từ ngân hàng, khách hàng nên đọc, tìm hiểu để phòng tránh.
Thứ hai, khách hàng chậm lại vài giây để đọc những thông tin gửi về điện thoại, ví dụ mã OTP để đọc kỹ nội dung.
Để bảo vệ tài khoản của khách hàng, ở góc độ cơ quan quản lý nhà nước đối với hoạt động ngân hàng, ông Lê Anh Dũng cho biết, Ngân hàng Nhà nước sẽ tiếp tục hoàn thiện hành lang pháp lý. Cụ thể, cơ quan này sẽ sửa quyết định 630/QĐ-NHNN về kế hoạch áp dụng các giải pháp về an toàn bảo mật trong thanh toán trực tuyến và thanh toán thẻ ngân hàng. Theo đó, tới đây sẽ quy định hạn mức giao dịch phải xác thực bằng sinh trắc học để xác định người mở tài khoản và người thực hiện giao dịch đó phải là một.
“Theo thống kê, 90% các khoản chuyển tiền liên ngân hàng là dưới 10 triệu, chỉ 10% là chuyển trên 10 triệu đồng. Do vậy, tới đây sẽ có quy định hạn mức buộc phải xác thực sinh trắc học (bằng vân tay, khuôn mặt) khi chuyển tiền liên ngân hàng, có thể là mức 10 triệu đồng. Qua đó, cũng sẽ vô hiệu hóa luôn nạn mua bán, cho thuê tài khoản ngân hàng đã tồn tại suốt thời gian qua” - ông Dũng nhấn mạnh.
Hải Minh
