Thời gian qua làn sóng lãi suất huy động đang ngày một lan rộng, thì các chuyên gia cho rằng bẫy thanh khoản được cảnh báo từ đầu quý II đang trở thành hiện thực.
Làn sóng tăng lãi suất lan rộng
Trong tháng 7 vừa qua, thị trường tài chính chứng kiến một làn sóng tăng lãi suất và lãi suất trên thị trường liên ngân hàng luôn giữ ở mức 5% với tất cả các kỳ hạn.
Các chuyện gia cho rằng, lãi suất huy động đang có xu hướng tăng, đi ngược với mong muốn của Chính phủ là lãi suất giảm xuống nữa để hỗ trợ doanh nghiệp. Lãi suất liên ngân hàng quý I/2024 chỉ 0,3% thì quý II/2024 vọt lên 4%. Điều này cho thấy, thanh khoản đang trở nên có vấn đề.
Trong khi đó, đầu tuần này, lãi suất liên ngân hàng kỳ hạn qua đêm đứng ở mức 4,93%, tất cả kỳ hạn khác ở mức trên 5%.
Trước hiện tượng này, chuyên gia phân tích Công ty Chứng khoán MBS nhận định, lãi suất qua đêm ở mức cao nhất kể từ cuối tháng 5 phát tín hiệu về thiếu hụt thanh khoản hệ thống sau những động thái hút ròng mạnh mẽ của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) trong 2 tháng vừa qua. Thêm vào đó, tăng trưởng tín dụng tính đến ngày 30/6 đạt 6% cũng là một yếu tố tác động đến đà tăng của lãi suất liên ngân hàng.
Có thể thấy, trong tháng 7/2024, NHNN đã sử dụng linh hoạt cả hai kênh OMO và phát hành tín phiếu để nhằm ổn định thanh khoản hệ thống. Đặc biệt, lượng tiền được bơm qua kênh OMO trong tháng này tăng gấp lần so với tháng trước đó.
Trong khi đó, thị trường dân cư, lãi suất huy động cũng liên tục tăng. Riêng trong tháng 7/2024 có 19 ngân hàng tăng lãi suất huy động, với mức tăng 0,1 - 0,7%. Hiện tại, lãi suất huy động kỳ hạn 6 tháng lên tới 5,5%, lãi suất huy động kỳ hạn 12 tháng chạm mức 6% và kỳ hạn 18 tháng lên tới 6,2%.
Trước đó, báo cáo của NHNN cho thấy, tính tới cuối tháng 6/2024, huy động vốn toàn hệ thống chỉ tăng 1,5%. Tăng trưởng tín dụng nhanh gấp 4 lần tốc độ tăng huy động vốn đã khiến các ngân hàng ráo riết tăng lãi suất huy động để nâng cao tính cạnh tranh của kênh tiết kiệm so với các kênh đầu tư khác trên thị trường.
Chia sẻ với báo chí, chuyên gia kinh tế TS. Lê Xuân Nghĩa cho rằng, khi kinh tế phục hồi thì tín dụng phục hồi, nhu cầu vốn tăng lên, kéo theo lãi suất huy động tăng. Dù chúng ta đang tìm cách kiềm chế lãi suất, song vẫn không thể ngăn lãi suất bò trườn tăng trở lại. Hiện chưa có yếu tố hỗ trợ cho việc giảm lãi suất. Dù vậy, mức độ tăng lãi suất như hiện tại chưa gây nguy hiểm cho nền kinh tế, thậm chí còn có lợi cho nền kinh tế.
Làn sóng lãi suất huy động lan rộng, bẫy thành khoản có trở thành hiện thực?
Sẽ duy trì lãi suất như hiện nay
Các chuyên gia phân tích của MBS cho rằng, lãi suất đầu vào sẽ tăng nhẹ 50 điểm cơ bản trong nửa sau năm 2024. Nguyên nhân là do sản xuất và đầu tư sẽ tăng tốc mạnh hơn.
Dự báo, lãi suất huy động kỳ hạn 12 tháng của các ngân hàng thương mại lớn có thể nhích thêm 50 điểm cơ bản, quay về mức 5,2 - 5,5% vào cuối năm 2024. Dù vậy, MBS tin rằng, lãi suất đầu ra sẽ vẫn duy trì ở mặt bằng hiện tại trong bối cảnh các cơ quan quản lý và ngành ngân hàng nỗ lực hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận nguồn vốn.
Trong khi đó, phân tích trước truyền thông, ông Hoàng Xuân Trung, Trưởng phòng Khách hàng doanh nghiệp (Khối Nguồn vốn, Ngân hàng Citibank Việt Nam) cho rằng, việc NHNN bơm tiền đồng và tăng lãi suất trên kênh OMO là nhằm thu hẹp chênh lệch lãi suất VND với USD, giảm bớt áp lực cho tỷ giá.
Với định hướng như vậy, theo ông Trung, NHNN sẽ không giảm lãi suất điều hành, mà tiếp tục duy trì mặt bằng lãi suất như hiện nay.
Điều tích cực là sức ép của tỷ giá đang giảm dần nhờ Chỉ số USD Index trên thế giới suy yếu cùng với việc NHNN tích cực bán ngoại tệ can thiệp thị trường. Theo dự đoán của Citibank, tỷ giá sẽ hạ nhiệt về mức 25.300 VND/USD vào cuối năm nay. Nếu tháng 9/2024, Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) giảm lãi suất, thì sức ép với tỷ giá sẽ càng giảm.
Dù lãi suất tăng đáng kể từ đầu quý II/2024 đến nay, song vẫn đang thấp hơn giai đoạn trước Covid-19. Các chuyên gia cho rằng, đà tăng lãi suất sẽ dần chững lại trong bối cảnh khả năng hấp thụ vốn của nền kinh tế vẫn yếu.
Mức tăng lãi suất như hiện tại là hợp lý để tìm lại điểm cân bằng các kênh đầu tư. Thời gian qua, lãi suất đã bị “ép” hạ quá thấp, khiến dòng tiền rời bỏ ngân hàng, nguy cơ tạo bong bóng tài sản, gây hại cho nền kinh tế. Các chuyên gia cũng cho rằng, đà tăng lãi suất sẽ chậm lại thời gian tới.
Mặc dù thanh khoản hệ thống đã căng hơn nhiều giai đoạn trước, nhưng nhìn chung thanh khoản hệ thống vẫn không phải là vấn đề quá lớn. Các chuyên gia cho rằng, nhà điều hành không để xảy ra cú sốc thanh khoản. Hệ thống ngân hàng sẵn sàng cấp vốn cho doanh nghiệp và người dân, miễn là doanh nghiệp đủ điều kiện vay vốn.
Thanh Cao
