Siết quản lý livestream bán hàng và định danh người bán từ 1/7/2026

Luật Thương mại điện tử được thông qua sau quá trình tiếp thu, chỉnh lý dựa trên thảo luận tại tổ, trên hội trường và ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Bộ Công Thương – cơ quan chủ trì soạn thảo – đã phối hợp cùng các đơn vị liên quan để hoàn thiện dự thảo, bảo đảm phù hợp với thực tiễn phát triển nhanh của thương mại số và yêu cầu quản lý trong giai đoạn mới.

Trong nội dung về hoạt động thương mại điện tử trên mạng xã hội, luật xác định mạng xã hội có hoạt động kinh doanh là một loại nền tảng độc lập, có nghĩa vụ được thiết kế riêng theo tính chất vận hành. Quy định này giúp phân biệt rõ mạng xã hội với các sàn thương mại điện tử trung gian, đồng thời tránh tạo ra khoảng trống pháp lý trong quản lý nội dung kinh doanh, giám sát vi phạm và bảo vệ người tiêu dùng.

Đặc biệt, phương thức livestream bán hàng – đang phổ biến mạnh mẽ – được đưa vào khuôn khổ pháp lý mới. Luật quy định rõ trách nhiệm của từng chủ thể: người bán, người livestream và chủ quản nền tảng. Việc chuẩn hóa trách nhiệm nhằm tăng tính minh bạch, nâng cao nghĩa vụ pháp lý và tạo cơ sở cho kiểm tra, giám sát cũng như xử lý vi phạm, góp phần làm lành mạnh thị trường mua bán qua phát trực tiếp.

Một điểm quan trọng khác là quy định định danh người bán thông qua hệ thống định danh và xác thực điện tử quốc gia (VNeID). Cơ chế này giúp truy vết chủ thể kinh doanh, hạn chế hàng giả, hàng vi phạm sở hữu trí tuệ và hỗ trợ cơ quan quản lý thuế trong chống thất thu ngân sách. Chính phủ khẳng định việc áp dụng VNeID không làm phát sinh thêm thủ tục hành chính mà tận dụng hạ tầng dữ liệu sẵn có của Nhà nước để tối ưu hiệu quả quản lý.

Liên quan đến nền tảng thương mại điện tử nước ngoài hoạt động tại Việt Nam, luật đã chỉnh lý yêu cầu về đại diện pháp lý dựa trên mô hình kinh doanh và chức năng của từng nền tảng. Theo đó, yêu cầu chỉ định đại diện, thành lập pháp nhân hoặc ủy quyền pháp nhân sẽ phụ thuộc vào cách thức hoạt động của nền tảng. Quy định nhằm bảo đảm quản lý phù hợp với cam kết quốc tế, đồng thời nâng cao bảo vệ người tiêu dùng trong nước.

Luật Thương mại điện tử gồm 7 chương với 41 điều, điều chỉnh các hoạt động của tổ chức, cá nhân trong nước và nước ngoài tham gia thương mại điện tử tại Việt Nam. Luật sẽ có hiệu lực từ ngày 1/7/2026.

Ngay sau khi luật được thông qua, Chính phủ sẽ ban hành kế hoạch triển khai thi hành, yêu cầu các văn bản hướng dẫn phải rõ ràng, thống nhất với pháp luật liên quan, không tạo gánh nặng mới cho doanh nghiệp và người dân. Hướng tiếp cận quản lý mới tập trung vào hậu kiểm dựa trên dữ liệu, quản lý rủi ro và xác định cụ thể trách nhiệm của mỗi chủ thể trong hệ sinh thái thương mại điện tử.

Nhiều đại biểu Quốc hội đánh giá cao tinh thần đổi mới của dự thảo luật. Đại biểu Bế Trung Anh (Vĩnh Long) nhận định đây là văn bản có ngôn ngữ hiện đại, phản ánh tinh thần Nhà nước kiến tạo, thị trường dẫn dắt, công nghệ hỗ trợ quản trị. Đại biểu Nguyễn Thị Lan (Hà Nội) cho rằng phạm vi điều chỉnh đã bắt kịp thực tiễn khi mở rộng sang mạng xã hội, livestream bán hàng, nền tảng tích hợp nhiều dịch vụ và cá nhân nước ngoài. Các cơ chế về bảo vệ người tiêu dùng, thương mại điện tử xanh, an ninh mạng và dữ liệu cá nhân được chú trọng, góp phần xây dựng môi trường pháp lý minh bạch, an toàn và hiện đại.

Ngoài các nội dung lớn, một số đại biểu cũng đề nghị làm rõ thêm các quy định như ngưỡng giao dịch của nền tảng nước ngoài, cơ chế ký quỹ nhằm bảo đảm nghĩa vụ bồi thường và nghĩa vụ tài chính, chế độ báo cáo, thủ tục hành chính và các quy định xử phạt.

PV