Trước diễn biến dịch Covid-19 phức tạp, số ca mắc tăng cao, người dân đang có nhu cầu xét nghiệm nhiều hơn. Để đáp ứng nhu cầu này, các cơ sở kinh doanh thuốc, thậm chí nhiều cá nhân đã đẩy mạnh việc cung cấp sản phẩm kit test nhanh Covid-19. Tuy nhiên, nhiều nguy cơ tiềm tàng cũng xuất hiện giữa bối cảnh loại sản phẩm này được rao bán tràn lan.
Mỗi nơi một giá
Số ca dương tính Covid-19 (F0) tăng kỷ lục lên hơn 40.000 trên cả nước. Để bảo vệ mình, người dân nháo nhào đi mua kit test nhanh Covid-19 và khẩu trang. Trên thị trường, 2 mặt hàng này cũng “đắt như tôm tươi”.
Tìm hiểu thực tế tại một số hiệu thuốc trên địa bàn phường Phú La (quận Hà Đông, Hà Nội), bất cứ hiệu thuốc nào chúng tôi vào, các bộ test nhanh Covid-19 đều được bày bán. Chỉ đứng tại một hiệu thuốc ngay gần cổng chợ Văn La khoảng 10 phút, chúng tôi đã thấy hàng chục người vào mua các bộ test nhanh này.
Chị Thu Thủy, chủ một hiệu thuốc ở KĐT Văn Phú cho biết, những ngày qua, mỗi ngày chúng tôi bán hơn gần 100 bộ test nhanh Covid-19, cao gấp đôi so với thời điểm trước Tết.
Trên các sàn thương mại điện tử như: Lazada, Tiki, Shopee... và trên mạng xã hội, các loại test nhanh Covid-19 cũng được giao bán tràn lan, hoạt động mua, bán khá sôi động.
Các loại test nhanh được bán có xuất xứ đa dạng từ Trung Quốc, Hàn Quốc, Đài Loan, Nhật Bản, Đức…, với cách thức test bằng lấy mẫu dịch tỵ hầu, dịch họng, nước bọt. Đáng chú ý, một số loại test nhanh, nhất là test bằng nước bọt, chưa được Bộ Y tế cấp phép nhưng vẫn được bày bán tại cả hiệu thuốc và trên sàn thương mại điện tử, mạng xã hội.
Giá cả các bộ test nhanh cũng khác nhau, dao động từ 50-150 nghìn đồng/bộ tùy loại, tùy vào nơi bán và dựa sự “thuận mua, vừa bán”. Qua khảo sát, chúng tôi nhận thấy, cùng là một loại test nhanh, có hiệu thuốc bán 60 nghìn đồng/bộ, nhưng có nơi bán 75 nghìn đồng/bộ.
Trên trang chợ thuốc Hapulico, mỗi ngày có hàng chục dòng trạng thái rủ mua chung, bán sỉ, lẻ kit test Covid-19. Nhiều loại kit test nhanh Covid-19 được người bán giới thiệu, rao bán có giá rẻ hơn như bộ test nhanh Standard-q Korea được rao bán 56.000 đồng/bộ hay loại test nhanh Labnovation (Trung Quốc) được chào bán với giá 52.000 đồng/bộ; kit test nhanh Covid-19 nhãn hiệu Hightop công nghệ Đức giá 72.000 đồng/kit.
Nhiều loại kit test được bày bán trên sàn thương mại điện tử với các mức giá khác nhau. Ảnh: Quốc Vương
Tuy nhiên, chị T.H., nhân viên bán hàng tại Chợ thuốc Hapulico cho biết, giá sản phẩm thay đổi từng ngày và liên tục “cháy” hàng. Thời điểm này, cửa hàng không còn mặt hàng kit test nhanh cũng như một số sản phẩm tăng cường sức đề kháng.
Cần kiểm tra, kiểm soát chất lượng của các bộ kit test nhanh
Đề cập đến vấn đề này, TS Lã Thị Lan - Phó Giám đốc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Hà Nội cho biết, kit test nhanh có 2 loại là xét nghiệm kháng nguyên và kháng thể. Hiện nay, chúng ta đang dùng loại kit test nhanh kháng nguyên để xét nghiệm Covid-19, xác định sự có mặt kháng nguyên vỏ của virus SARS-CoV-2.
Tuy nhiên, các loại kit test nhanh được bày bán trên thị trường, người dân khó phân biệt được giữa kháng nguyên và kháng thể. Mặt khác, các kit test có độ nhạy và độ đặc hiệu khác nhau sẽ cho kết quả khác nhau. Kit test khi đưa vào sử dụng cần phải được các cơ quan y tế uy tín cấp phép.
Ở Việt Nam, chỉ nên dùng các loại đã được Bộ Y tế cấp phép mới có thể đảm bảo chất lượng. Người dân cũng khó biết được kit test nào có độ nhạy, độ đặc hiệu bao nhiêu và loại nào đã được Các cơ quan y tế uy tín kiểm định và cho phép lưu hành. Người dân chỉ nên sử dụng các loại kit test đã được Bộ Y tế cấp phép lưu hành. Do vậy, khi mua ở hiệu thuốc, người dân cần hỏi hiệu thuốc loại kit test này được cấp phép tại quyết định nào của Bộ Y tế.
Hiện nay, tình trạng người dân đổ xô mua bộ kit xét nghiệm tại nhà xảy ra khá phổ biến và thực tế đã xảy ra tình trạng “loạn giá” các loại test nhanh Covid-19, loạn sinh phẩm không được kiểm soát, đánh giá. Từ đó, đây là cơ hội kiếm lời của người kinh doanh vật tư y tế, họ nhập hàng xách tay, bày bán tràn lan ngoài thị trường, trên mạng xã hội, không biết chất lượng ra sao.
Người dân đến mua thuốc và kít xét nghiệm Covid-19 tại một thiệu thuốc trên đường Hàm Nghi (Hà Nội)
“Tuy nhiên, thực tế cho thấy, dương giả và âm giả đều có, do bản thân độ chính xác (độ nhạy, độ đặc hiệu) của test cộng với tỷ lệ mắc bệnh trong cộng đồng. Như Tổ chức Y tế thế giới (WHO) và Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (US CDC) khuyến cáo, sự khác biệt về tỷ lệ nhiễm trong cộng đồng, độ nhạy và độ đặc hiệu có thể có ảnh hưởng lớn đến số lượng kết quả xét nghiệm dương tính giả và âm tính giả, đặc biệt khi áp dụng cho các quần thể lớn. Nếu tỷ lệ nhiễm bệnh trong cộng đồng thấp thì dương tính giả sẽ cao. Còn tỷ lệ nhiễm bệnh trong cộng đồng cao thì khi đó âm tính giả sẽ được ghi nhận”, TS Lã Thị Lan nêu rõ.
Theo các chuyên gia y tế, trong công tác quản lý, trước tình trạng bộ test nhanh Covid-19 bày bán tràn lan như hiện nay, các cơ quan chức năng, nhất là lực lượng thanh tra y tế cần vào cuộc, xử lý nghiêm những cá nhân, cơ sở bán các sản phẩm chưa được cấp phép, nhằm bảo đảm hàng hóa chất lượng tốt nhất đến tay người dùng.
Liên quan đến vấn đề này, Tổng cục Quản lý thị trường (QLTT) đã ra văn bản hướng dẫn các Cục QLTT tiếp cận hoạt động kinh doanh trên nền tảng thương mại điện tử, các ứng dụng để tránh tình trang các cá nhân, tổ chức kinh doanh sản phẩm là trang thiết bị y tế trong đó có bộ kit test để lừa dối người tiêu dùng và kiếm lời bất chính.
“Hiện có dấu hiệu các cá nhân, tổ chức lợi dụng thương mại điện tử bán các bộ kit test không rõ nguồn gốc để kiếm lời bất chính. Tổng cục QLTT đã ra quân quyết liệt rà soát trên các sàn thương mại điện tử và trang mạng xã hội, nếu phát hiện những hiện tượng kinh doanh các bộ kit test không được Bộ Y tế cấp phép hoặc không được kinh doanh thì chúng tôi sẽ kiểm tra và ngăn chặn kịp thời. Đồng thời, chúng tôi sẽ phối hợp các lực lượng chức năng khác để truy vết nguồn nhập hàng”, ông Nguyễn Đức Lê Phó Cục trưởng Cục Nghiệp vụ QLTT (Tổng cục QLTT) cho biết.
Đồng thời, đại diện Tổng cục QLTT cũng khuyến cáo, những sản phẩm liên quan đến sức khỏe con người cần được các cơ quan chuyên môn của Bộ Y tế kiểm nghiệm và cấp phép. Chính vì vậy, người dân cần tìm hiểu kỹ thông tin về sản phẩm, người bán, đặc biệt không nên mua những mặt hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ bán trôi nổi trên mạng.
Trước tình hình dịch Covid-19 diễn biến phức tạp, nhiều cá nhân đang rao bán những bộ kit test nhanh Covid-19. Tuy nhiên, theo Bộ Y tế, người dân không nên mua các bộ kit test nhanh Covid-19 về tự xét nghiệm. Nguy hiểm hơn là nếu các kit xét nghiệm này là giả mạo, chất lượng không bảo đảm không những không phát hiện ra bệnh mà nguy cơ phát tán và lây lan dịch bệnh nếu bị bỏ sót.
Thiên Trường
