Mặc dù cơ quan chức năng đã có nhiều biện pháp nhưng tình trạng mua bán hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng, thậm chí cả hàng cấm vẫn được mua bán rất tràn lan trên các sàn thương mại điện tử.
Hàng gì cũng bán
Theo số liệu thống kê của Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương), hiện cả nước có gần 75% người dùng internet tham gia mua sắm trực tuyến như: quần áo, giày dép, mỹ phẩm. thiết bị đồ dùng gia đình, đồ công nghệ và điện tử, sách…
Đây là những loại hàng hóa dịch vụ được người tiêu dùng lựa chọn mua sắm trực tuyến nhiều nhất. Sự phát triển mạnh mẽ này càng khiến phương thức, thủ đoạn hoạt động của đối tượng vi phạm, tình trạng gian lận thương mại điện tử ngày càng tinh vi.
Kết quả khảo sát của Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới (WIPO) với 1.000 người tại mỗi quốc gia khu vực ASEAN cho thấy, có tới 88% người tiêu dùng đã nhìn thấy hàng giả trên thị trường.
Bên cạnh đó, có tới 70% người tiêu dùng đã mua phải hàng giả. Đặc biệt, cứ bốn người tiêu dùng lại có một người biết hàng đó không phải là hàng chính hãng.
Qua tìm hiểu của phóng viên, không chỉ trên các trang mạng xã hội diễn ra tình trạng mua bán hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng mà trên các sàn thương mại điện tử có uy tín như Shopee, Lazada, TiTok… cũng diễn ra tình trạng này.
Sản phẩm chính hãng và sản phẩm được bán trên Lazada có giá lệch nhau đến 200 lần.
Người tiêu dùng ngồi bất cứ đâu và đăng nhập vào ứng dụng của Lazada trên điện thoại, nhập từ khóa, ví dụ các mặt hàng xa xỉ của những thương hiệu lớn: Gucci, Chanel, Versace… sẽ có một loạt các cửa hàng hiện ra với các thông tin như thương hiệu, số lượng đã bán, đánh giá sản phẩm.
Khi khách hàng ưng ý sản phẩm nào đó chỉ cần chọn, cho vào giỏ hàng và thanh toán. Khi đơn hàng được xác nhận, vài ngày sau sản phẩm “xa xỉ” đến tay người mua với giá chỉ vài chục nghìn đồng.
Để mục sở thị, giá của một sản phẩm chính hãng là túi xách Luis Vuitton được một shop hàng hiệu tại Hà Nội niêm yết với giá bán khoảng trên 25 triệu đồng, trong khi đó tìm kiếm trên Lazada, một loạt các hàng bán sản phẩm có mẫu mã, kiểu dáng, logo tương tự chỉ với giá hơn, thậm chí dưới 100 nghìn đồng. Tức là rẻ hơn vài trăm lần so với hàng chính hãng.
Đáng lưu ý, trong phần mô tả của sản phẩm, chỉ nói là sản phẩm được chị em ưa chuộng, đang hot trên thị trường… sau đó là một loạt những quảng cáo về chất lượng như da bền đẹp, đường may chuẩn, chắc chắn…. Không hề có nguồn gốc xuất xứ hay thông tin gì về thương hiệu sản phẩm.
Các sàn thương mại điện tử không chỉ bán hàng giả, hàng nhái mà còn mua bán cả hàng cấm. Như trước đây, chỉ cần lên ứng dụng Lazada gõ từ khóa “máy phá sóng”, một loạt các từ gợi ý như “máy phá sóng 8 râu”, “máy phá sóng wifi”, “máy phá sóng di động”… sẽ cho ra một loạt những gian hàng bày bán công khai các sản phẩm này.
Có loại được bán chỉ với giá gần 200 ngàn đồng cho đến thiết bị có 8 râu được quảng cáo là phá sóng trong bán kính 20m có giá 3 triệu đồng.
Hàng cấm vẫn bán nhan nhản trên các sàn thương mại điện tử.
Tuy nhiên, hiện nay Lazada đã đổi thành các cụm từ khóa khác như: “thiết bị gây nhiễu”, “thiết bị phá sóng karaoke" dù vẫn là từ khóa để tìm kiếm các loại hàng hóa trên. Hầu hết các sản phẩm này đều không nhãn mác, thương hiệu, bảo hành, chỉ được quảng cáo là xuất xứ từ Trung Quốc.
Một gian hàng từ nước ngoài quảng cáo thiết bị gây nhiễu Bluetooth và Wife di động 808HD (Vùng phủ sóng: 5 ~ 15M) có giá 537 ngàn đồng, đã được giảm trừ 50% khuyến mãi. Theo quảng cáo của gian hàng này, thiết bị được sử dụng để chặn việc vận chuyển Wifi, Bluetooth, video không dây, không ảnh hưởng đến máy điện tử khác và cơ thể con người.
Qua tìm hiểu được biết, các loại máy phá sóng này xuất hiện trên thị trường nhiều năm nay và được bán nhiều trên các sàn TMĐT như Lazada một cách công khai. Nhiều người thường mua về sử dụng để phá sóng hoặc gây nhiễu sóng của các loại loa, mic hát karaoke do muốn được yên tĩnh.
Tuy nhiên, sự nguy hiểm của loại máy này khi được dùng vào mục đích bất hợp pháp cũng đã được nhiều chuyên gia cảnh báo. Các loại máy phá sóng có thể khiến các thiết bị chuyên dụng ghi lại hành trình như hộp đen, định vị GPS của xe hay camera quan sát dùng Wifi bị gián đoạn.
Theo Nghị định 96/2016 NĐ-CP, khoản 4 điều 13 quy định chỉ cơ sở kinh doanh thuộc Bộ Quốc phòng và Bộ Công an mới được kinh doanh thiết bị gây nhiễu, phá sóng thông tin di động. Vì vậy, việc mua bán, sử dụng các thiết bị này cho mục đích ngăn hàng xóm hát karaoke là trái pháp luật.
Còn theo Khoản 7, Điều 13 Nghị định 96/2014/NĐ-CP về điều kiện an ninh, trật tự kinh doanh các thiết bị gây nhiễu, phá sóng thông tin di động thì chỉ cơ sở thuộc Bộ Quốc phòng và Bộ Công an mới được kinh doanh thiết bị gây nhiễu, phá sóng thông tin di động.
Thế nhưng rất nhiều người vẫn có thể tìm mua các thiết bị này trên các sàn thương mại điện tử,. Hành vi này đã vi phạm Nghị định 96/2014/NĐ-CP, trừ khi có giấy phép của Bộ Quốc Phòng và Bộ Công an. Tùy theo mức độ và hành vi, người vi phạm có thể bị phạt từ 2 đến 50 triệu đồng. Ngoài ra, những thiết bị vi phạm sẽ bị tịch thu.
Vào ngày 18/1/2022, Cục An toàn thực phẩm - Bộ Y tế nhận được báo cáo của Viện Pasteur Nha Trang và Ban Quản lý An toàn thực phẩm tỉnh Bắc Ninh về kết quả kiểm nghiệm mẫu giám sát phát hiện sản phẩm thực phẩm bảo vệ sức khỏe Viên uống giảm cân Seven Days (lô sản xuất 20201109) và Diamond Power Slim (lô sản xuất 001) có chứa chất cấm Sibutramine.
Viên uống giảm cân Seven Days (lô sản xuất 20201109) có chứa chất cấm Sibutramine bày bán công khai trên Shopee.Cục An toàn thực phẩm đã ra cảnh báo người dân, không mua và sử dụng sản phẩm có thông tin và hình ảnh, nếu phát hiện sản phẩm này lưu hành đề nghị thông báo cho cơ quan chức năng để xử lý theo quy định của pháp luật.
Mặc dù có những cảnh báo của cơ quan chức năng nhưng trong một thời gian dài, trên rất nhiều nền tảng mạng xã hội, các TPCN chứa chất cấm Sibutramine vẫn được quảng cáo với công dụng "giảm cân cấp tốc", "giảm cân mà không cần ăn kiêng".
Đặc biệt hơn, trên các sàn TMĐT các sản phẩm này vẫn được bày bán công khai và quảng cáo vô tội vạ. Điển hình trên sàn TMĐT shopee cũng bày bán rất công khai, chỉ cần gõ từ khóa “thực phẩm giảm cân cấp tốc” là cho ra hàng trăm loại TPCN giảm cân.
Những sản phẩm được chào bán trên Shopee có số lô hàng trùng khớp với cảnh báo của Cục an toàn thực phẩm Bộ Y tế. Thậm chí có gian hàng bán đủ cả 3 loại TPCN giảm cân nói trên nhưng là hàng được sản xuất trước các lô hàng có chứa chất cấm Sibutramine.
Quản lý chặt hơn nữa các sàn TMĐT
Có thể thấy vấn nạn hàng giả, hàng nhái đang xuất hiện rất nhiều trên các sàn thương mại điện tử hiện nay. Số vụ vi phạm không ngừng ra tăng, tính chất và diễn biến phức tạp. Không chỉ hàng hóa tiêu dùng thông thường mà nguy hiểm hơn, nhiều thực phẩm chức năng, mỹ phẩm, thuốc chữa bệnh,… cũng bị làm giả với số lượng lớn để kinh doanh online, đe dọa trực tiếp đến sức khỏe người tiêu dùng.
Với số lượng người mua và bán khổng lồ, các sàn thương mại điện tử đang trong tình trạng mất kiểm soát về chất lượng, uy tín. Điều này không chỉ gây thiệt hại cho người mua mà còn ảnh hưởng không nhỏ đến uy tín của người bán và nhãn hàng.
Ngoài ra, các cơ quan chức năng thường xuyên nhận phản ánh của các đơn vị sở hữu thương hiệu lớn về tình trạng hàng giả, hàng nhái thương hiệu của họ bày bán công khai trên các sàn thương mại điện tử lớn như: Lazada, Shopee, TikTok.
Người dân nên lựa chọn những nền tảng uy tín và đăng ký pháp nhân và khai báo đầy đủ với cơ quan quản lý nhà nước.
Phó Cục trưởng Cục Nghiệp vụ, Tổng cục Quản lý thị trường Nguyễn Đức Lê cho biết: Việc điều tra, phát hiện vi phạm trên nền tảng thương mại điện tử gặp rất nhiều khó khăn, hạn chế do đối tượng vi phạm thường giới thiệu trên website thương mại điện tử là mẫu hàng chính hãng, nhưng khi giao hàng thì giao hàng giả hoặc không rõ nguồn gốc xuất xứ, không bảo đảm chất lượng. Việc truy xuất, lưu trữ các giao dịch thương mại điện tử, hàng hóa giao dịch còn gặp nhiều khó khăn.
Thời gian tới, Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số sẽ tập trung tuyên truyền và tổ chức thanh tra, kiểm tra việc thực hiện trách nhiệm của các sàn giao dịch thương mại điện tử, mạng xã hội trong việc sàng lọc, phòng ngừa, ngăn chặn đối với các tài khoản không cung cấp đầy đủ thông tin, các tài khoản có dấu hiệu kinh doanh hàng hóa vi phạm.
Đồng thời, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm, tăng cường quản lý hoạt động thương mại điện tử có yếu tố nước ngoài và hoạt động thương mại điện tử trên mạng xã hội. Đồng thời, tiếp tục rà soát cơ chế, chính sách để có sự điều chỉnh phù hợp thực tế nhằm quản lý tốt hơn hoạt động kinh doanh trên môi trường thương mại điện tử.
Cục An toàn thông tin (Bộ Thông tin và Truyền thông) cho rằng, người dân cần phải cẩn trọng hơn khi giao dịch mua bán hàng hóa không chỉ trên các trang mạng xã hội mà cả những sàn thương mại điện tử. Người dân nên lựa chọn những nền tảng uy tín và đăng ký pháp nhân và khai báo đầy đủ với cơ quan quản lý nhà nước.
Quang Anh
