Sau 6 năm triển khai, Dự án chuyển đổi nông nghiệp bền vững (VnSAT) Gia Lai đã có nhiều hoạt động thiết thực giúp bà con nông dân, hợp tác xã (HTX) liên kết với doanh nghiệp sản xuất cà phê theo hướng bền vững.
Đòn bẩy cho cây cà phê
Những năm qua, cà phê là cây trồng chủ lực mang lại nguồn thu nhập cho hàng ngàn hộ nông dân trong tỉnh. Song, quá trình canh tác nhiều vườn cà phê giống cũ, già cỗi, năng suất thấp nên hiệu quả kinh tế mang lại không cao.
Năm 2015, Dự án VnSAT được Ngân hàng Thế giới (WB) tài trợ triển khai thực hiện tại 26 xã, thị trấn thuộc 3 huyện Đak Đoa, Chư Prông và Ia Grai với diện tích 14.300 ha cà phê của 13.551 hộ dân. Trong đó, 11.615 hộ tham gia sản xuất cà phê bền vững với diện tích 12.300 ha và tái canh bền vững 2.000 ha. Sau đó, tiếp tục mở rộng diện tích tại 3 huyện Mang Yang, Chư Păh và Đức Cơ.
Thông tin từ Ban Quản lý Dự án VnSAT tỉnh cho biết, đến nay, đơn vị đã phối hợp với nhiều đơn vị liên quan tổ chức 251 lớp tập huấn kỹ thuật canh tác cà phê bền vững; xây dựng nhiều mô hình sản xuất, tái canh cà phê cho nông dân trong vùng dự án học tập, áp dụng quy trình sản xuất mới.
Nhiều hạng mục của dự án vượt kế hoạch so với mục tiêu đề ra. Cùng với đó, đã thành lập 21 tổ chức nông dân (tổ hợp tác), HTX tham gia liên kết sản xuất cà phê theo hướng bền vững.
Vườn cà phê tái canh tại xã Đak Krong, huyện Đak Đoa, chuẩn bị bước vào vụ thu hoạch đầu tiên (Ảnh: Nguyễn Hồng)
Tính đến cuối năm 2021, đã có 47.286 hộ dân được hưởng lợi, đạt 118,2% kế hoạch; diện tích áp dụng kỹ thuật canh tác cà phê bền vững 10.968 ha, đạt 133%; diện tích áp dụng kỹ thuật sản xuất bền vững 8.557 ha, đạt 131%; tái canh 2.411 ha, đạt 141%... Lợi nhuận từ phương thức sản xuất mới tăng 20,4% so với mục tiêu đề ra ban đầu.
Diện tích áp dụng tưới tiên tiến, tiết kiệm nước của vùng dự án 8.111 ha, đạt 224% và sử dụng giống mới 3.376 ha, đồng thời thực hiện 1 mô hình cà phê cảnh quan. Bên cạnh đó, Dự án VnSAT còn hỗ trợ hệ thống tưới nước tiết kiệm nước; hỗ trợ xây dựng cơ sở hạ tầng như sân phơi cà phê, đường giao thông nội đồng ra khu sản xuất; máy móc, thiết bị máy xát vỏ cà phê, máy tách hạt theo công nghệ tách màu cho các tổ chức nông dân và một số HTX tại địa phương được thụ hưởng.
Thăm vườn cà phê tái canh giống mới TR4 chuẩn bị bước vào vụ thu hoạch đầu tiên 2022-2023, ông Đinh Hyưn (làng Đak Mong, xã Đak Krong, huyện Đak Đoa) phấn khởi cho biết: Ông trồng cà phê hơn 20 năm.
Sau nhiều năm canh tác, vườn cà phê già cỗi, năng suất giảm dần. Năm 2019, Dự án VnSAT triển khai trên địa bàn xã Đak Krong, ông tích cực tham gia các lớp tập huấn kỹ thuật về sản xuất cà phê bền vững và kỹ thuật tái canh bằng phương pháp mới, giống mới cho năng suất, chất lượng cao.
Sau đó, áp dụng tái canh trên diện tích 1 ha bằng giống mới TR4; năm 2021 cho thu bói khoảng 2,5 tấn cà phê khô, cao hơn so với vườn cây cũ. Hiện vườn cây tái canh rất sai quả, hứa hẹn vụ này năng suất sẽ vượt trội so với thời điểm thu bói năm ngoái.
“Hiệu quả từ vườn cà phê tái canh do Dự án VnSAT hướng dẫn quy trình kỹ thuật sản xuất rất tốt. Hiện tôi tham gia vào chuỗi liên kết sản xuất cà phê theo tiêu chuẩn 4C với diện tích hơn 2 ha để cung cấp sản phẩm cà phê sạch cho Công ty TNHH Vĩnh Hiệp”, ông Hyưn cho hay.
Ông Lê Văn Thanh, Giám đốc HTX Sản xuất, thương mại, dịch vụ du lịch và nông nghiệp Ia Mơ Nông (xã Ia Mơ Nông, huyện Chư Păh) thì cho hay:
"Từ cuối năm 2019 đến nay, cùng với mở lớp tập huấn kỹ thuật cho các thành viên, Dự án VnSAT còn hỗ trợ hệ thống tưới tiên tiến, tiết kiệm nước trên cây cà phê với diện tích hơn 60 ha. Đặc biệt, hỗ trợ xây dựng các tuyến đường giao thông nội đồng giúp việc chăm sóc cây cà phê của người dân kịp thời, thuận lợi.
Hiện nay, HTX đã liên kết với doanh nghiệp sản xuất cà phê theo tiêu chuẩn 4C trên diện tích khoảng 131 ha. Đây là động lực để các thành viên của HTX và người dân yên tâm đầu tư sản xuất cà phê theo hướng bền vững".
Hướng đến sản xuất bền vững
Mục tiêu của Dự án VnSAT giúp các hộ nông dân trồng cà phê thay đổi tập quán canh tác, áp dụng tiến bộ kỹ thuật trồng, sản xuất và tái canh cà phê theo hướng bền vững.
Đồng thời, nâng tầm giá trị cà phê thông qua hỗ trợ sân phơi, nhà kho, máy móc thiết bị sơ chế, chế biến và đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng giao thông nội đồng, tạo động lực để người trồng cà phê chủ động sản xuất theo hướng bền vững.
Ông Trịnh Khắc Dương, Giám đốc HTX Nông nghiệp và dịch vụ Đak Krong (xã Đak Krong, huyện Đak Đoa) chia sẻ:
"Năm 2019, HTX tham gia Dự án VnSAT. Tất cả 185 thành viên đều được tập huấn, hướng dẫn kỹ thuật sản xuất, tái canh, tưới tiết kiệm nước trên cây cà phê theo hướng bền vững. Mỗi năm, các thành viên HTX tái canh 3-5 ha.
Các đơn vị thi công đang hoàn thiện đường giao thông nội đồng ra khu sản xuất cà phê tại xã Đak Krong, huyện Đak Đoa (Ảnh: Nguyễn Hồng)
Năm 2021, một số vườn bắt đầu cho thu bói với năng suất bình quân khoảng 4-4,5 tấn nhân/ha. Điểm nhấn là Dự án VnSAT đã hỗ trợ xây dựng 5 km đường bê tông nội đồng, giúp người trồng cà phê trong khu vực đi lại và vận chuyển hàng hóa thuận lợi".
Ông Nguyễn Tấn Duy, Giám đốc HTX Xây dựng, thương mại Phượng Hoàng (huyện Đức Cơ) thông tin:
"Năm 2020, HTX được Dự án VnSAT tỉnh hỗ trợ các thành viên tập huấn kỹ thuật sản xuất, tái canh cà phê bền vững; hỗ trợ công nghệ tưới tiên tiến, tiết kiệm nước, máy xát vỏ cà phê tươi chế biến ướt, máy tách màu để giảm chi phí, tăng lợi nhuận. Đặc biệt, hỗ trợ 2 tuyến đường nội đồng giúp các thành viên cũng như người dân đi lại thuận lợi.
Thành quả là HTX đã có 2 sản phẩm cà phê được chứng nhận đạt OCOP 4 sao cấp tỉnh. Dự án VnSAT là đòn bẩy thúc đẩy giúp người trồng cà phê tiếp cận sản xuất theo hướng bền vững, chất lượng cà phê được nâng cao.
Trao đổi với P.V, ông Lê Quốc Tuấn, Phó giám đốc Ban Quản lý Dự án VnSAT tỉnh-cho biết:
Từ khi triển khai thực hiện đến nay, dự án đã tập hợp được nhiều nông dân tham gia vào các tổ chức, HTX liên kết sản xuất theo hướng bền vững. Bên cạnh đó, hỗ trợ hơn 10 ngàn hộ nông dân trồng cà phê của tỉnh thông qua các lớp tập huấn về sản xuất cà phê bền vững, tái canh giống mới chất lượng cao, áp dụng công nghệ tưới tiên tiến, tiết kiệm nước. Thành lập các tổ hợp tác, HTX liên kết với các doanh nghiệp sản xuất theo tiêu chuẩn 4C để nâng cao giá trị và chất lượng trên địa bàn.
Đặc biệt, đã hỗ trợ máy móc, thiết bị sơ chế, chế biến cà phê, xây dựng sân phơi, đường giao thông nội đồng… giúp người dân trong vùng dự án hưởng lợi.
Ông Tuấn nhấn mạnh:
“Hiện nay, các hạng mục của dự án đều đạt so với kế hoạch, còn lại 5 tiểu dự án về hạ tầng giao thông nội đồng đang hoàn thiện, chuẩn bị bàn giao đưa vào sử dụng vào ngày 30-6 tới. Có thể khẳng định, dự án đã mang lại sức sống mới cho người trồng cà phê của tỉnh phát triển bền vững trong những năm tới”.
Th. Hương (Nguồn: Báo Gia Lai)
