Bộ Y tế vừa công bố 10 sự kiện tiêu biểu của ngành này trong năm 2023, trong đó nổi bật nhất là việc Quốc hội thông qua Luật Khám chữa bệnh (sửa đổi).
1. Ban Bí thư, Quốc hội ban hành các Chỉ thị, Nghị quyết tiếp tục củng cố, hoàn thiện, nâng cao chất lượng hoạt động của y tế cơ sở trong tình hình mới
Sau 20 năm thực hiện Chỉ thị số 06-CT/TW ngày 22/01/2002 của Ban Bí thư Trung ương Ðảng khóa IX về củng cố và hoàn thiện mạng lưới y tế cơ sở và Thông báo kết luận số 126-TB/TW ngày 01/4/2013 của Ban Bí thư khóa XI về 10 năm thực hiện Chỉ thị số 06-CT/TW, hoạt động của y tế cơ sở đã đạt được những kết quả quan trọng trong việc chăm sóc sức khoẻ ban đầu, tham gia khám chữa bệnh bảo hiểm y tế, phòng, chống dịch bệnh, tiêm chủng mở rộng... Mạng lưới y tế cơ sở bao phủ rộng khắp cả nước, được tăng cường về cơ sở vật chất, trang thiết bị, nhân lực vv...
Ngày 25/10/2023, Ban Bí thư ban hành Chỉ thị số 25-CT/TW về tiếp tục củng cố, hoàn thiện, nâng cao chất lượng hoạt động của y tế cơ sở trong tình hình mới. Với quan điểm y tế cơ sở là nền tảng, Chỉ thị hướng tới mục tiêu: phát triển vững chắc hệ thống y tế cơ sở, xây dựng mạng lưới y tế rộng khắp, gần dân; nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của y tế cơ sở; nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, trách nhiệm phối hợp của các cơ quan, tổ chức trong xây dựng, triển khai thực hiện chủ trương, chính sách, pháp luật về y tế cơ sở.
Ngày 24/6/2023, Quốc hội ban hành Nghị quyết số 99/2023/QH15 về “Giám sát chuyên đề về việc huy động, quản lý và sử dụng các nguồn lực phục vụ công tác phòng, chống dịch COVID-19; việc thực hiện chính sách, pháp luật về y tế cơ sở, y tế dự phòng”, cùng với Chỉ thị 25-CT/TW đã mở ra định hướng phát triển mới cho y tế cơ sở, y tế dự phòng.
Theo đó, y tế cơ sở bảo đảm thực hiện đầy đủ chức năng chăm sóc sức khỏe ban đầu, khám bệnh, chữa bệnh, phòng, chống dịch bệnh và nâng cao sức khỏe nhằm bảo đảm mọi người dân được chăm sóc sức khỏe tại cộng đồng. Đẩy mạnh thực hiện mục tiêu bao phủ chăm sóc sức khỏe toàn dân. Đổi mới cơ chế tài chính, cơ chế chi trả của quỹ bảo hiểm y tế theo hướng tăng chi cho y tế cơ sở... Y tế dự phòng tiếp tục tập trung thực hiện các nhiệm vụ phòng, chống bệnh truyền nhiễm, bệnh không lây nhiễm, bệnh chưa xác định rõ nguyên nhân, kiểm soát các yếu tố nguy cơ, nâng cao sức khỏe, an toàn thực phẩm, dinh dưỡng cộng đồng, vệ sinh sức khỏe môi trường, y tế trường học, chăm sóc sức khỏe người lao động, người cao tuổi, bà mẹ và trẻ em, dân số, truyền thông giáo dục sức khỏe v.v...
2. Quốc hội thông qua Luật Khám bệnh, chữa bệnh (sửa đổi)
Ngày 09/1/2023, tại Kỳ họp bất thường lần thứ 2 Khóa XV, Quốc hội thông qua Luật Khám bệnh, chữa bệnh (sửa đổi). Luật được xây dựng lấy người bệnh làm trung tâm cho mọi hoạt động cung cấp dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh; tăng cường hiệu lực, hiệu quả, trật tự, kỷ cương, kỷ luật của công tác quản lý nhà nước về hoạt động khám bệnh, chữa bệnh; lần đầu tiên áp dụng mô hình Hội đồng y khoa Quốc gia nhằm nâng cao chất lượng khám, chữa bệnh và hội nhập quốc tế. Luật sửa đổi, bổ sung các quy định về chính sách của Nhà nước, về một số thủ tục hành chính theo hướng đơn giản hóa tối đa các trình tự, quy trình, thủ tục, hồ sơ; giảm thời gian xem xét để cấp mới, cấp lại, gia hạn, điều chỉnh giấy phép hành nghề, giấy phép hoạt động… nhằm tạo điều kiện cho người bệnh, người hành nghề, cơ sở khám bệnh, chữa bệnh trong quá trình khám bệnh, chữa bệnh.
3. Bộ Y tế tham mưu, xây dựng nhiều chính sách tháo gỡ khó khăn về đấu thầu, mua sắm thuốc, vật tư y tế và vắc xin
Vượt qua những khó khăn, thách thức sau 3 năm đại dịch COVID-19, năm 2023, Bộ Y tế tham mưu trình Quốc hội, Chính phủ ban hành nhiều văn bản quy phạm pháp luật quan trọng, tháo gỡ khó khăn về đấu thầu, mua sắm thuốc, vật tư y tế, vắc xin..., kịp thời đáp ứng yêu cầu công tác khám, điều trị bệnh, đảm bảo công tác chăm sóc sức khỏe người dân. Cụ thể:
Ngày 09/01/2023, Quốc hội ban hành Nghị quyết số 80/2023/QH15 về việc tiếp tục thực hiện một số chính sách trong phòng, chống dịch COVID-19 và sử dụng giấy đăng ký lưu hành thuốc, nguyên liệu làm thuốc hết thời hạn hiệu lực từ ngày 01/01/2023 đến ngày 31/12/2024.
Ngày 03/3/2023, Chính phủ ban hành Nghị định số 07/2023/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 98/2021/NĐ-CP ngày 08/11/2021 về quản lý trang thiết bị y tế. Đã giải quyết các tồn tại, hạn chế, bất cập trong quản lý trang thiết bị y tế thời gian vừa qua, từng bước hoàn thiện thể chế quản lý nhà nước về trang thiết bị y tế, đáp ứng yêu cầu thực tiễn, yêu cầu hội nhập quốc tế trong lĩnh vực trang thiết bị y tế, bao gồm: quy định gia hạn hiệu lực giấy phép nhập khẩu, số lưu hành trang thiết bị y tế; đẩy mạnh việc cấp số đăng ký lưu hành trang thiết bị y tế và tháo gỡ khó khăn trong thu hồi số lưu hành và xử lý trang thiết bị y tế bị thu hồi số lưu hành; sửa đổi quy định về xuất nhập khẩu và tạm nhập, tái xuất trang thiết bị y tế; quy định chỉ thực hiện kê khai giá đối với trang thiết bị y tế khi có biến động bất thường về giá ảnh hưởng đến nguồn cung cấp trang thiết bị y tế, khả năng chi trả của người mua, khả năng thanh toán của Quỹ Bảo hiểm y tế...
Ngày 04/3/2023, Chính phủ ban hành Nghị quyết số 30/NQ-CP về việc tiếp tục thực hiện các giải pháp bảo đảm thuốc, trang thiết bị y tế. Nghị quyết số 30/NQ-CP sửa đổi khoản 4 Nghị quyết số 144/NQ-CP ngày 05/11/2022 với các nội dung quan trọng như: Cho phép tiếp tục thanh toán chi phí khám bệnh, chữa bệnh bảo hiểm y tế đối với các dịch vụ kỹ thuật thực hiện bằng máy do nhà thầu cung cấp sau khi trúng thầu vật tư, hóa chất theo kết quả lựa chọn nhà thầu được cấp có thẩm quyền phê duyệt theo quy định của Luật Đấu thầu; cho phép các cơ sở y tế được áp dụng thí điểm hướng dẫn về xây dựng giá gói thầu trong năm 2023; giao Bộ Y tế xây dựng, ban hành hướng dẫn về xây dựng giá gói thầu trang thiết bị y tế.
Căn cứ Nghị quyết số 30/NQ-CP của Chính phủ và các văn bản liên quan đã ban hành trước đây, ngày 30/6/2023, Bộ Y tế ban hành Thông tư số 14/2023/TT-BYT quy định trình tự, thủ tục xây dựng giá gói thầu mua sắm hàng hóa và cung cấp dịch vụ thuộc lĩnh vực trang thiết bị y tế tại các cơ sở y tế công lập; Thông tư đã tạo hành lang pháp lý, khắc phục được các khó khăn vướng mắc, xác định rõ thẩm quyền, trách nhiệm trong từng nội dung thực hiện nên các đơn vị yên tâm, chủ động, tích cực triển khai thực hiện, giúp cơ sở y tế công lập mua sắm được trang thiết bị y tế, linh kiện, vật tư thay thế cũng như dịch vụ thuộc lĩnh vực trang thiết bị y tế.
Ngày 10/7/2023, Chính phủ ban hành Nghị quyết số 98/NQ-CP về việc bố trí ngân sách trung ương năm 2023 cho Bộ Y tế để mua vắc xin cho Chương trình Tiêm chủng mở rộng.
Ngày 30/12/2023, Chính phủ ban hành Nghị quyết số 224/NQ-CP về việc bảo đảm kinh phí mua sắm vắc xin cho Chương trình tiêm chủng mở rộng.
4. Tháo gỡ cơ chế thanh toán chi phí khám, chữa bệnh
Bộ Y tế tham mưu trình Chính phủ ban hành Nghị định số 75/2023/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung Nghị định số 146/2018/NĐ-CP, tháo gỡ vướng mắc về thanh toán chi phí khám, chữa bệnh bảo hiểm y tế (BHYT); nâng mức hưởng từ 80% lên 100% chi phí khám, chữa bệnh BHYT cho một số nhóm đối tượng; tăng cường vai trò, trách nhiệm của bộ, ngành, cơ sở khám, chữa bệnh trong việc quản lý, sử dụng hiệu quả quỹ BHYT.
Nghị định số 75 bổ sung 02 nhóm đối tượng được ngân sách nhà nước (NSNN) đóng và hỗ trợ mức đóng BHYT, gồm: người dân các xã an toàn khu, vùng an toàn khu cách mạng (ATK) vào nhóm được NSNN đóng; người dân tộc thiểu số đang sinh sống tại địa bàn các xã mới thoát khỏi vùng khó khăn, đặc biệt khó khăn thuộc vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2025 theo quyết định của Thủ tướng Chính phủ vào nhóm được NSNN hỗ trợ đóng BHYT (hỗ trợ tối thiểu 70% mức đóng trong thời gian 36 tháng kể từ ngày 01/11/2023). Quy định này có ý nghĩa hết sức quan trọng, tạo điều kiện thuận lợi cho mọi người dân, đặc biệt là nhóm yếu thế có cơ hội được tham gia và thụ hưởng chính sách BHYT, qua đó góp phần duy trì, phát triển diện bao phủ BHYT. Việc quy định NSNN tiếp tục hỗ trợ thêm một thời gian sau khi thoát nghèo để người dân có thể tích lũy và đủ điều kiện kinh tế tham gia BHYT thể hiện chính sách bảo đảm an sinh xã hội, thoát nghèo bền vững của Chính phủ.
Bộ Y tế ban hành Thông tư số 13/2023/TT-BYT ngày 29/6/2023 quy định khung giá và phương pháp định giá khám chữa bệnh theo yêu cầu do cơ sở khám bệnh, chữa bệnh của Nhà nước cung cấp, tạo hành lang pháp lý cho hoạt động khám chữa bệnh theo yêu cầu.
5. UNESCO vinh danh Đại danh y Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác
Tại phiên họp lần thứ 42 của Đại hội đồng Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên hợp quốc (UNESCO) ngày 21/11 đã thông qua Nghị quyết phê chuẩn danh sách các “Danh nhân Văn hóa và Sự kiện lịch sử niên khóa 2024-2025” trong đó có hồ sơ kỷ niệm 300 năm Ngày sinh của Đại danh y Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác. Nghị quyết của UNESCO thông qua là sự khẳng định rõ ràng nhất về những đóng góp to lớn của Việt Nam trên các lĩnh vực giáo dục, y tế, văn hóa, xã hội, đồng thời thể hiện sự lan tỏa tài năng, trí tuệ của người Việt trên trường quốc tế.
Nền y dược học cổ truyền Việt Nam, mà Đại danh y Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác là một đại diện, đã được hình thành, phát triển qua hàng nghìn năm cùng với quá trình phát triển của lịch sử dân tộc. Các thế hệ lương y đã đúc rút, sáng tạo ra hàng nghìn bài thuốc, phương pháp chữa bệnh, trong đó có những phương pháp chữa bệnh không dùng thuốc như châm cứu, bấm huyệt, khí công, dưỡng sinh…, tạo thành nét độc đáo của trí tuệ Việt, được người dân trong nước và thế giới tin tưởng, đánh giá rất cao. Sự kiện UNESCO vinh danh Đại danh y Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác một lần nữa khẳng định vị thế của nền y học cổ truyền, không chỉ ở Việt Nam mà còn trên thế giới.
Trước đó, ngày 25/12/2019, Chính phủ ban hành Quyết định số 1893/QĐ-TTg về Chương trình phát triển y dược cổ truyền, kết hợp y dược cổ truyền với y dược hiện đại đến năm 2030; Theo đó, mục tiêu đến năm 2030 là: 100% các tỉnh, thành phố thành lập bệnh viện đa khoa y dược cổ truyền; 95% bệnh viện hiện đại thành lập khoa Y - Dược cổ truyền; 100% các trạm y tế xã đều sử dụng y dược cổ truyền trong chăm sóc sức khỏe, khám chữa bệnh cho người dân…
6. COVID-19 chính thức chuyển sang bệnh truyền nhiễm nhóm B, ghi nhận sự thành công của Việt Nam trong phòng, chống dịch
Theo Quyết định số 3896/QĐ-BYT ngày 19/10/2023 của Bộ Y tế, từ ngày 20/10, COVID-19 không còn là bệnh truyền nhiễm nhóm A mà chuyển sang thuộc nhóm B theo Luật Phòng, chống bệnh truyền nhiễm năm 2007; Đây là dấu mốc quan trọng ghi nhận sự thành công của Việt Nam trong phòng, chống đại dịch COVID-19.
Cùng với tiếp tục giữ vững thành quả phòng, chống dịch COVID-19, toàn ngành đã ứng phó hiệu quả với các dịch bệnh mới nổi khác, cũng như các dịch bệnh truyền nhiễm, không để “dịch chồng dịch”. Thường xuyên đánh giá, phân tích, nhận định, dự báo tình hình dịch. Chuẩn bị sẵn sàng kịch bản, phương án đáp ứng với mọi tình huống dịch bệnh. Đẩy mạnh truyền thông, nâng cao nhận thức của người dân và cộng đồng về dự phòng, nâng cao sức khỏe, chú trọng dinh dưỡng, bảo vệ, rèn luyện thể lực.
7. Ngành Y tế cải cách hành chính và chuyển đổi số mạnh mẽ
Công tác cải cách hành chính và chuyển đổi số tại Bộ Y tế và toàn ngành Y tế năm 2023 đã có bước chuyển biến mạnh mẽ. Trong đó, Ban Cán sự Đảng Bộ Y tế ban hành Nghị quyết số 157-NQ/BCSĐ ngày 03/2/2023 về Chuyển đổi số y tế đến năm 2025, định hướng đến năm 2030; kiện toàn Ban Chỉ đạo chuyển đổi số, 100% đơn vị thuộc Bộ Y tế thành lập Tổ chuyển đổi số; Kết nối liên thông giữa 63 Sở Y tế, 63 cơ quan Bảo hiểm xã hội, 99,5% cơ sở khám bệnh, chữa bệnh trên toàn quốc với hệ thống giám định của Bảo hiểm xã hội Việt Nam.... Tiếp tục sử dụng hệ thống khám chữa bệnh từ xa tại hơn 1.000 cơ sở y tế trong cả nước; đẩy mạnh ứng dụng tư vấn khám chữa bệnh từ xa, hỗ trợ người dân…
8. Nhiều đột phá trong phẫu thuật, điều trị, nâng cao chất lượng khám, chữa bệnh phục vụ nhân dân
Năm 2023 ghi dấu ấn phục vụ nhiều sự kiện quan trọng của Đảng và Nhà nước trong công tác khám, chữa bệnh, vệ sinh an toàn thực phẩm, phòng chống dịch và thường trực cấp cứu của ngành Y tế.
Công tác khám bệnh, chữa bệnh được hồi phục sau hơn 3 năm phòng chống dịch COVID-19. Năm 2023, số lượt khám bệnh ngoại trú và nội trú đều tăng tại các bệnh viện, một số bệnh viện có số lượng tăng hơn trên 50% so với cùng kỳ năm 2022. Tỷ lệ người bệnh hài lòng đạt trên 90%.
Nhiều ca phẫu thuật và điều trị bệnh phức tạp đã được thực hiện tại nhiều bệnh viện trên cả nước. Tiêu biểu như ca ghép đa tạng tim - thận cùng lúc của tập thể thầy thuốc Bệnh viện Hữu nghị Việt - Đức thực hiện ngày 15/2; ca ghép tạng xuyên Việt ngày 26/2 do Bệnh viện Chợ Rẫy và Bệnh viện Hữu nghị Việt - Đức phối hợp thực hiện; ca phẫu thuật nội soi điều trị nang ống mật chủ cho bệnh nhân Australia tại Bệnh viện Xanh Pôn (Việt Nam là một trong hai nước trên thế giới triển khai kỹ thuật phẫu thuật nội soi một lỗ trong điều trị nhiều căn bệnh nguy hiểm); ca phẫu thuật xuyên đêm dài gần 8 tiếng đồng hồ nối liền bàn tay bị đứt lìa cho bé 21 tháng tuổi do các bác sĩ của Bệnh viện Trường Đại học Y Hà Nội thực hiện; kỹ thuật thay van trong van lần đầu tiên được thực hiện tại Việt Nam do Viện Tim mạch Quốc gia làm chủ; bé trai chào đời ở tuần thai 25, nặng vỏn vẹn 600 gram với bệnh lý hẹp ruột bẩm sinh được ê kíp bác sỹ của 2 đơn vị là Bệnh viện Phụ sản Trung ương và Bệnh viện Hữu nghị Việt - Đức cứu sống...
Những thành tựu trên khẳng định trình độ ngày càng cao của các y bác sĩ và sự phát triển vượt bậc của nền y học Việt Nam. Sự phát triển này không chỉ đáp ứng nhu cầu khám chữa bệnh của người dân trong nước mà còn thu hút ngày càng nhiều người bệnh nước ngoài sang Việt Nam khám, chữa bệnh.
9.Việt Nam là quốc gia dẫn đầu Châu Á - Thái Bình Dương về điều trị dự phòng trước phơi nhiễm HIV (PrEP), góp phần giảm nguy cơ lây nhiễm HIV
Với gần 100.000 người được điều trị dự phòng trước phơi nhiễm với HIV (PrEP) vào cuối năm 2023, Việt Nam trở thành quốc gia dẫn đầu khu vực châu Á – Thái Bình Dương về số người được điều trị PrEP. Giúp kiểm soát được 98% người sử dụng tránh được nguy cơ lây nhiễm HIV.
Việt Nam cũng là một trong những nước đứng đầu Thế giới về chất lượng điều trị HIV với trên 97% người nhiễm HIV được điều trị bằng thuốc kháng HIV có tải lượng vi rút dưới ngưỡng phát hiện (<200 bản sao/mL máu). Khi tải lượng vi rút dưới 200 bản sao/mL máu, người nhiễm HIV sẽ không có khả năng lây truyền HIV sang người khác qua quan hệ tình dục (còn gọi là Không phát hiện = Không lây truyền hay K=K). Việc mở rộng tiếp cận PrEP và K=K đã góp phần kiểm soát nguy cơ lây nhiễm HIV ở Việt Nam.
10. Hoạt động đối ngoại của ngành Y tế được đẩy mạnh
Trong năm 2023, tiếp tục triển khai hiệu quả đường lối đối ngoại của Đại hội Đảng lần thứ XIII, ngành Y tế đã triển khai nhiều hoạt động đối ngoại phong phú, thiết thực và đã có nhiều kết quả quan trọng góp phần tăng cường hội nhập quốc tế, phát triển hệ thống y tế cả chiều sâu và chiều rộng.
Ở trong nước, Bộ Y tế đã đón chính thức 3 Đoàn cấp Bộ trưởng Y tế các nước sang thăm Việt Nam, đã ký 04 thỏa thuận quốc tế cấp Bộ (Bản ghi nhớ hợp tác với Bộ Y tế Lào, Bộ Y tế Đan Mạch, Bộ Y tế và Dịch vụ con người Hoa Kỳ, Đại học Y Harvard, Công hàm trao đổi hợp tác đầu tư về y tế với Chính phủ Nhật Bản) và nhiều Biên bản ghi nhớ hợp tác cấp đơn vị ký với đối tác nước ngoài để thúc đẩy hợp tác trên nhiều lĩnh vực. Trên 1.800 hội nghị, hội thảo chuyên môn kỹ thuật có yếu tố nước ngoài đã được tổ chức trong nước, đặc biệt Hội nghị lần thứ 49 của Hội đồng Điều hành Quỹ Toàn cầu đã được tổ chức từ ngày 08/5/2023 đến ngày 12/05/2023 tại Hà Nội với sự tham dự của nhiều quan chức cấp cao về y tế trên thế giới, nhiều nhà tài trợ, qua đó tăng cường thu hút đầu tư và hỗ trợ kinh phí cho phòng chống 3 bệnh: Lao, Sốt rét và HIV/AIDS tại Việt Nam.
Trong năm 2023 sau nhiều năm bị ảnh hưởng bởi đại dịch COVID-19, Bộ Y tế đã tổ chức cuộc họp Nhóm đối tác y tế quốc tế với trên 100 đại diện, cơ quan, tổ chức quốc tế tham dự nhằm thảo luận, chia sẻ các mục tiêu ưu tiên của ngành Y tế sau đại dịch cũng như kêu gọi các hợp tác quốc tế trong lĩnh vực y tế.
Lãnh đạo Bộ Y tế đã tăng cường các hoạt động đối ngoại, tham dự và có bài phát biểu tại nhiều sự kiện, diễn đàn quốc tế quan trọng như: phòng chống đại dịch HIV/AIDS, phòng chống lao tại Đại hội đồng Liên Hợp quốc, phòng chống dịch bệnh truyền nhiễm tại Đại Hội đồng Tổ chức Y tế thế giới, chống biến đổi khí hậu tại Hội nghị COP28 về biến đổi khí hậu, tham dự Kỳ họp lần thứ 42 Đại Hội đồng UNESCO...
Công tác ngoại giao vắc xin cũng được tiếp tục đẩy mạnh. Trong năm 2023, Việt Nam đã nhận được 432.000 liều vắc xin COVID-19 của Pfizer cho người từ 12 tuổi trở lên do COVAX hỗ trợ; vắc xin trong Tiêm chủng thường xuyên gồm: 185.700 liều vắc xin DPT-VGB-Hib (5 trong 1) do WHO và UNICEF hỗ trợ; 490.600 liều vắc xin DPT-VGB-Hib (5 trong 1) do Chính phủ Australia hỗ trợ./.
Hải Minh
