Doanh nghiệp nhỏ và vừa được coi là hạt nhân nòng cốt phát triển kinh tế xã hội mà nhiều quốc gia thúc đẩy. Vì vậy, thúc đẩy doanh nghiệp nhỏ và vừa chuyển đổi số là sự trang bị cần thiết để doanh nghiệp phát triển trong kỷ nguyên số, kinh tế số.
Ba yếu tố của chuyển đổi số
Theo số liệu của Bộ Thông tin và Truyền thông, Việt Nam hiện có khoảng 800.000 doanh nghiệp. Trong đó, doanh nghiệp nhỏ và vừa chiếm khoảng 97%, sử dụng 51% lao động và đóng góp hơn 40% GDP. Với đóng góp như vậy, vai trò của doanh nghiệp nhỏ và vừa ngày càng trở nên quan trọng trong nền kinh tế.
Tuy nhiên, đặc thù của các doanh nghiệp nhỏ và vừa là quy mô hạn chế, yếu thế trước những biến động của môi trường kinh doanh, môi trường xã hội; nguồn lực hạn chế (nguồn lực tài chính, nhân sự kỹ thuật). Đây là những rào cản rất lớn, ảnh hưởng tới quyết định có chuyển đổi số hay không của doanh nghiệp nhỏ và vừa.
Tiến sĩ Trần Quý - Viện trưởng Viện Phát triển kinh tế số Việt Nam.
Theo khảo sát của Cục Phát triển doanh nghiệp - Bộ Kế hoạch và Đầu tư, 60,1% doanh nghiệp nhỏ và vừa khó khăn về chi phí đầu tư, ứng dụng công nghệ số; 52,3% khó khăn trong thay đổi thói quen, tập quán kinh doanh cũng như thiếu nhân lực nội bộ để ứng dụng công nghệ số; 45,4% thiếu cơ sở hạ tầng công nghệ số; 40,4% thiếu thông tin về công nghệ số; 38,5% khó khăn trong tích hợp các giải pháp công nghệ số; hơn 32% thiếu sự cam kết, hiểu biết của ban lãnh đạo, quản lý doanh nghiệp...
Vậy, doanh nghiệp nhỏ và vừa phải làm gì để chuyển đổi số thành công?
Các công nghệ mới đóng một vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy đổi mới. Song, các quy trình và mô hình kinh doanh, văn hóa tổ chức và khả năng tiếp nhận đổi mới cũng rất quan trọng. Các sáng kiến đổi mới của doanh nghiệp nên xem xét 3 yếu tố.
Thứ nhất là chuyển đổi quy trình kinh doanh. Yếu tố này đề cập đến sự thay đổi và điều chỉnh các quy trình làm việc lâu đời, là chìa khóa để đáp ứng các mục tiêu kinh doanh đang thay đổi, môi trường cạnh tranh và yêu cầu của khách hàng. Mặc dù hai thuật ngữ này thường được sử dụng thay thế cho nhau nhưng chuyển đổi số thực sự là một khái niệm phụ về chuyển đổi kinh doanh, xây dựng một khuôn khổ công nghệ được kết nối với nhau làm nền tảng và hỗ trợ thay đổi quy trình.
Thứ hai, doanh nghiệp cần xem xét đổi mới mô hình kinh doanh. Trong khi đổi mới quy trình kinh doanh tập trung vào quy trình làm việc và các lĩnh vực kinh doanh liên quan đến công việc, thì đổi mới mô hình kinh doanh tập trung vào yếu tố cơ bản là cách cụ thể mang lại giá trị. Về cơ bản, các doanh nghiệp đang tận dụng chuyển đổi số để chuyển đổi mô hình kinh doanh hiện có của họ.
Thứ ba, doanh nghiệp cần chuyển đổi tổ chức và văn hóa. Chuyển đổi số thành công phải phù hợp với văn hóa và giá trị của tổ chức. Sự suy giảm lòng tin nội bộ đối với văn hóa doanh nghiệp có thể ảnh hưởng đến năng suất, sự chủ động và hạnh phúc của nhân lực. Nếu áp dụng công nghệ kỹ thuật số mới quá chậm hoặc theo hướng tiêu cực, doanh nghiệp có thể bỏ lỡ mục tiêu của mình và đánh mất khả năng cạnh tranh, doanh thu và giá trị thương hiệu.
Việc chuyển đổi tổ chức đạt được hiệu quả tốt nhất thông qua sự hợp tác từ trên xuống và thảo luận cởi mở về tác động của chuyển đổi số đối với công việc và quy trình làm việc cũng như lý do tại sao ban lãnh đạo cảm thấy rằng những rủi ro và nỗ lực này đáng để thực hiện lâu dài.
Hiện thực hóa chuyển đổi kinh doanh
Chuyển đổi số tạo ra sự thống nhất tất cả các cấp và chức năng của doanh nghiệp hiện đại. Công nghệ số thông minh cung cấp các công cụ chính mà doanh nghiệp cần để tồn tại và phát triển.
Giải pháp ERP (Enterprise Resource Planning - Hoạch định nguồn lực doanh nghiệp) trên đám mây tốt nhất áp dụng công nghệ cơ sở dữ liệu trong bộ nhớ để cung cấp khả năng mở rộng và khả năng thích ứng cao. Giải pháp này rất quan trọng vì về cơ bản nó đóng vai trò là “bộ não” thúc đẩy chuyển đổi kinh doanh kỹ thuật số.
ERP tích hợp tất cả các quy trình quan trọng cần thiết để vận hành một công ty (tài chính, nhân sự, sản xuất, chuỗi cung ứng…) vào một hệ thống duy nhất. Với một hệ thống ERP hiện đại được hỗ trợ bằng công nghệ AI (Artificial Intelligence - trí tuệ nhân tạo), doanh nghiệp không chỉ có thể quản lý và xử lý dữ liệu lớn mà còn có thể phân tích và học hỏi.
Phân tích nâng cao áp dụng các thuật toán AI và ML (Machine Learning - học máy) để cung cấp thông tin chi tiết và báo cáo chuyên sâu, chính xác, có thể tiến hành được. Ngoài ra, các doanh nghiệp có thể tùy chỉnh cấu hình phân tích dữ liệu của họ theo nhu cầu của họ. Điều này cho phép các nhà lãnh đạo doanh nghiệp hành động nhanh chóng và quyết đoán bằng cách xác định các cơ hội hoặc phản ứng hiệu quả với rủi ro.
Cơ sở hạ tầng dựa trên đám mây là rất quan trọng để chuyển đổi số thành công, xây dựng mạng lưới IoT và hệ thống kinh doanh được kết nối. Với quyền truy cập theo yêu cầu và tập trung vào tất cả các hệ thống, tài sản và dữ liệu, các tổ chức có thể mở rộng cơ sở hạ tầng của họ khi cần thiết và nhanh chóng chuyển đổi hoặc tự động hóa quy trình làm việc. Điều này cho phép hỗ trợ các ưu tiên kinh doanh và mô hình hoạt động đang thay đổi nhanh chóng. Theo Forrester, khoảng 60% doanh nghiệp Bắc Mỹ dựa vào nền tảng đám mây vào năm 2021, tăng gấp 5 lần so với 5 năm trước.
Dữ liệu lớn cũng đã phát triển cùng với AI và Machine Learning. Việc xử lý và hiểu dữ liệu lớn yêu cầu phải sử dụng AI và Machine Learning. Để đạt được kết quả chính xác và có ý nghĩa với AI và Machine Learning yêu cầu tập dữ liệu đủ lớn để hỗ trợ đào tạo và phân tích tốt. Sự song hành của dữ liệu lớn, AI và phân tích là nền tảng của chuyển đổi và kinh doanh cũng như động lực đằng sau việc lập kế hoạch dự đoán và tự động hóa đáp ứng.
Các thiết bị và máy móc trong mạng IoT (Internet vạn vật) có thể gửi và nhận dữ liệu kỹ thuật số. Phân tích nhật ký máy và báo cáo bảo trì để tối ưu hóa hiệu suất và hiệu quả. Các hệ thống kinh doanh dựa trên AI liên tục phân tích các mẫu, xu hướng và mối tương quan trong thông tin này. Thông tin chi tiết thu được ở đây hỗ trợ quy trình bảo trì dự đoán và quy trình làm việc tự động. Khi các ứng dụng Machine Learning tiếp tục học hỏi từ dữ liệu IoT, chúng trở nên hiệu quả và năng suất hơn theo thời gian.
Robotics và RPA (Robotic Process Automation - tự động hóa quy trình bằng robot) sử dụng các quy trình tự động để thực hiện các tác vụ lặp đi lặp lại hoặc được lập trình trước. Thiết bị robot bao gồm các bộ phận cơ học chuyển động được thiết lập để thực hiện các nhiệm vụ vật lý cụ thể. Quy trình RPA cũng được lập trình và tự động hóa nhưng tồn tại như một quy trình phần mềm hơn là một thiết bị vật lý. Về cơ bản, nó thực hiện các nhiệm vụ quản trị.
Những lợi ích mà chuyển đổi số có thể mang lại thực sự rất lớn nhưng không đơn giản. Đó là một quá trình liên tục, có sự kết hợp giữa chính sách, cơ sở hạ tầng, công nghệ, kỹ năng và sự tính toán. Chuyển đổi số doanh nghiệp là thay đổi để thích nghi và phát triển trên môi trường thực - số. Điều kiện cần là người đứng đầu doanh nghiệp phải lãnh đạo sự thay đổi này.
TS. Trần Quý - TS. Đỗ Phú
Viện Phát triển Kinh tế số Việt Nam
