Hiện nay, nhiều ngành hàng xuất khẩu của Việt Nam hiện nay đang có vị trí hàng đầu thế giới, các doanh nghiệp tích cực xúc tiến thị trường mới, mở rộng quan hệ giao thương. Tuy nhiên, trong quá trình đó, doanh nghiệp gặp không ít rủi ro lừa đảo, gây tổn thất nặng nề về tài chính.
Theo Bộ Công thương, nhiều doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam đã sập bẫy lừa đảo và tổn thất tài chính nặng nề trong hoạt động giao thương.
Điển hình, thời gian qua, các doanh nghiệp nông sản liên tục bị dính vào các vụ lừa đảo quốc tế. Chúng ta vẫn chưa quên câu chuyện kêu cứu của 100 container hạt điều xuất khẩu sang Italia, trị giá gần 1.000 tỷ đồng. Đây được nhận định là vụ lừa đảo xuyên quốc gia, gây thiệt hại lớn cho doanh nghiệp.
Thực tế cho thấy, tình trạng lừa đảo qua mạng diễn ra phổ biến nhất ở khu vực Trung Đông và châu Phi. Theo thông tin từ Vụ Thị trường châu Á - châu Phi (Bộ Công thương) cho biết, gần đây nhất, một doanh nghiệp Việt Nam khi nhập khẩu lô hàng trị giá hàng hóa khoảng 500 nghìn USD nhập khẩu từ UAE nghi vấn có dấu hiệu lừa đảo.
Cụ thể, doanh nghiệp cho hay, từ tháng 1/2024 đến thág 2/2024, doanh nghiệp Việt Nam đã ký 3 hợp đồng mua hàng với đối tác UAE, tổng lượng mua là 1.000 tấn nhựa PET, giá trị theo hợp đồng là 665.500 USD giao hàng tại Hải Phòng. Đến ngày 13/3, doanh nghiệp Việt Nam đã thanh toán cho đối tác số tiền là 526.257 USD. Sau khi nhận đặt cọc, đối tác UAE đã tiến hành giao 25 container hàng. Tuy nhiên sau khi mở tờ khai và nhập hàng vào kho, doanh nghiệp Việt Nam phát hiện trọng lượng hàng thực tế trong mỗi container chỉ bằng 15-20% so với hóa đơn chứng từ. Trong quá trình kiểm hóa, nhập hàng, doanh nghiệp Việt Nam có tiến hành với sự phối hợp của đơn vị giám định độc lập và dưới sự chứng kiến của Chi cục Hải quan ở địa phương. Ngay sau đó, cơ quan chức năng đã hỗ trợ kịp thời và giải quyết hiệu quả cho doanh nghiệp.
Trước đó, đã có 5 container hồ tiêu, quế, điều và hoa hồi giá trị gần nửa triệu USD đã bị lừa đảo tại thị trường Dubai. Sau đó, nhờ sự hỗ trợ can thiệp của các cơ quan chức năng, các lô hàng đã được đưa về, song thiệt hại để theo đuổi các vụ kiện rất lớn.
Mới đây nhất, Hiệp hội Hồ tiêu và cây gia vị Việt Nam đã đăng thông tin công bố tên 39 doanh nghiệp có dấu hiệu lừa đảo đối với xuất khẩu hàng hóa. Qua đó, lưu ý cảnh báo đối với các doanh nghiệp nước ta và đề nghị doanh nghiệp thận trọng khi giao dịch với các đối tác này.
Doanh nghiệp cần cảnh giác trước các giao dịch thương mại quốc tế. (Ảnh minh họa)
Theo ông Trần Trọng Kim - Tham tán thương mại Việt Nam tại Arab Saudi, rất nhiều doanh nghiệp Việt xuất khẩu đã sập bẫy lừa đảo ở Trung Đông. Các đối tượng thường đưa ra các đơn hàng lớn, có giá trị hàng triệu USD, yêu cầu doanh nghiệp xuất khẩu Việt phải trả trước phí phát hành hợp đồng, phí luật sư, phí môi giới.
Bên cạnh đó, các đối tượng lừa đảo tại đây thường không đàm phán về giá mà chấp nhận ký hợp đồng ngay khi doanh nghiệp chào hàng. Sau đó yêu cầu doanh nghiệp đóng hàng và gửi hàng nhanh chóng với lý do cần thiết phục vụ cho dự án lớn của cơ quan, tổ chức...Thậm chí, nhiều đối tượng mạo danh đại diện các tổ chức đứng ra đặt hàng với số lượng lớn rồi chiếm đoạt hàng.
Thương vụ Việt Nam tại Canada cũng cho biết, trong năm 2023, Thương vụ ghi nhận số vụ lừa đảo nhỏ trên địa bàn sở tại tăng nhanh, bình quân 10 vụ/tháng liên quan đến việc đòi, yêu cầu của doanh nghiệp Canada về chứng chỉ không có thật.
Ông Vũ Tiến Lộc - Chủ tịch Trung tâm trọng tài quốc tế Việt Nam (VIAC) đánh giá, doanh nghiệp Việt thường rất chủ quan khi ký hợp đồng hợp tác xuất nhập khẩu. Bên cạnh đó, đa số các doanh nghiệp chưa nắm được một cách đầy đủ các quy định quốc tế. Trong quá trình giao thương, rất ít doanh nghiệp có kế hoạch về các biện pháp quản trị rủi ro, phòng ngừa và giải quyết tranh chấp. Vì vậy, khi xảy ra vấn đề doanh nghiệp khá loay hoay và thường chịu thiệt hại lớn.
Thương vụ Việt Nam tại Canada cũng cho biết, trong năm 2023, Thương vụ ghi nhận số vụ lừa đảo nhỏ trên địa bàn sở tại tăng nhanh, bình quân 10 vụ/tháng liên quan đến việc đòi, yêu cầu của doanh nghiệp Canada về chứng chỉ không có thật.
Do đó, các doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam muốn có quan hệ làm ăn bền vững phải hiểu quy định và luật lệ của các thị trường. Đồng thời chủ động bám sát các quy định quốc tế và cần đầu tư cho việc thuê chuyên gia hỗ trợ.
Bên cạnh đó, doanh nghiệp xuất khẩu cần nâng cao năng lực pháp luật, nghiêm túc đầu tư và đưa vào chiến lược, kế hoạch của doanh nghiệp nội dung về quản trị rủi ro, phòng ngừa và giải quyết tranh chấp thương mại quốc tế.
Theo Bộ Công thương, để giảm thiểu rủi ro trong giao dịch kinh doanh thương mại với đối tác các nước ngoài, doanh nghiệp hết sức lưu ý đối với các hợp đồng giá trị lớn, các đối tác tìm kiếm qua mạng. Cụ thể, doanh nghiệp cần tìm hiểu kỹ thông tin về đối tác, chú ý các điều khoản về chế tài trong hợp đồng ký kết, có tính đến rủi ro có thể phát sinh tranh chấp trong quá trình thực hiện giao dịch.
Bên cạnh đó, Tham tán thương mại Việt Nam tại Arab Saudi khuyến cáo, khi giao dịch với các doanh nghiệp nhập khẩu hàng ở khu vực này, doanh nghiệp Việt Nam cần ký hợp đồng thanh toán qua dạng thư tín dụng L/C, ký hợp đồng bảo đảm và ưu tiên khách hàng thanh toán trước. Doanh nghiệp cần lưu ý, không trả trước bất kỳ một khoản phí nào như phí môi giới hợp đồng, phí hóa đơn vì đây là lừa đảo. Ngoài ra, các hoạt động mời tham gia đơn hàng lớn, giá tốt cho các mục tiêu nhân đạo, cứu trợ cần được xác minh qua kênh Đại sứ quán và thương vụ Việt Nam để được hỗ trợ, tránh bị lừa đảo dịch thương mại quốc tế.
Thu Trang (t/h)
